Hashimoto, czyli przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, to najczęstsza choroba autoimmunologiczna, a także główna przyczyna niedoczynności tarczycy. Leczenie polega zazwyczaj na hormonalnej terapii zastępczej, a dietoterapia stanowi uzupełnienie postępowania farmakologicznego. Sprawdź, jak powinna wyglądać dieta przy Hashimoto i na jakie pokarmy zwrócić szczególną uwagę.
Naukowy mechanizm wpływu żywienia na pracę tarczycy
Żywienie odgrywa bardzo ważną rolę w regulacji pracy tarczycy poprzez dostarczanie niezbędnych składników odżywczych takich jak jod, selen, żelazo, cynk oraz witamin A i D. Przykładowo, jod jest podstawowym pierwiastkiem potrzebnym do syntezy hormonów tarczycy, tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3).
Zarówno nadmiar jak i niedobór jodu mogą wywoływać szereg patologii, w tym autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Natomiast selen uczestniczy w przemianie T4 do aktywnej formy T3. Niedobory tych mikroelementów mogą prowadzić do zaburzeń w wydzielaniu hormonów, co wpływa na metabolizm całego organizmu.
Również dieta bogata w substancje goitrogenne (o potencjalne wolotwórczym) obecne w surowych warzywach krzyżowych (np. brokuły, kapusta) może hamować wychwyt jodu przez tarczycę i sprzyjać rozwojowi wola. Z drugiej strony, odpowiednie spożycie przeciwutleniaczy i tłuszczów omega-3 może ograniczać procesy zapalne w obrębie gruczołu i wspierać jego prawidłowe funkcjonowanie.
Nie bez znaczenia pozostaje również dieta bogatoenergetyczna. Uważa się, że otyłość stanowi czynnik ryzyka wielu chorób, w tym autoimmunologicznych chorób tarczycy. Zwiększone stężenie leptyny, czyli hormonu produkowanego przez adipocyty (komórki tłuszczowe), może odgrywać kluczową rolę w modulowaniu odpowiedzi immunologicznej i stanu zapalnego, co prowadzi do zwiększonej produkcji przeciwciał przeciwtarczycowych.
Nadmierna masa ciała może wpływać na rozwój autoimmunizacji tarczycy poprzez przeróżne mechanizmy, które obejmują interakcje między tkanką tłuszczową a układem immunologicznym. Pozwala to stwierdzić, że zbilansowana dieta jest kluczowym elementem prewencji i leczenia chorób tarczycy.
Kluczowe mikroelementy w Hashimoto: selen, cynk, żelazo
Selen zaliczany jest do niezbędnych pierwiastków śladowych, który odgrywa bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu układu tarczycowego. Wykazano, iż jego niedobór jest powiązany z różnymi zaburzeniami tego organu, w tym z niedoczynnością tarczycy, subkliniczną niedoczynnością tarczycy, rakiem tarczycy oraz autoimmunologicznymi chorobami tego narządu (Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa).
Kolejnym składnikiem niezbędnym dla zdrowia tarczycy jest cynk. Pierwiastek ten bierze udział w syntezie hormonów tarczycy, regulacji ich działania oraz ochronie gruczołu tarczowego przed stresem oksydacyjnym.
Cynk wpływa również na prawidłową pracę układu odpornościowego, dlatego jego niedobór może sprzyjać rozwojowi chorób autoimmunologicznych, takich jak Hashimoto. U pacjentów z tą chorobą często obserwuje się obniżone stężenia cynku. Niektóre badania sugerują, że suplementacja cynkiem może wspierać funkcjonowanie tarczycy i zmniejszać poziom przeciwciał, choć wyniki pozostają niejednoznaczne.
Również żelazo jest jednym z ważniejszych pierwiastków śladowych dla prawidłowej pracy tarczycy. Jest ono kluczowym składnikiem peroksydazy tarczycowej (TPO), enzymu zawierającego hem, który jest wytwarzany wyłącznie przez komórki tarczycy. Bez odpowiedniej podaży żelaza aktywność TPO jest zmniejszona, co prowadzi do niedostatecznej produkcji hormonów tarczycy.
Produkty zalecane i zakazane w autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy
W autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy zaleca się stosowanie diety bogatej w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, orzechy oraz zdrowe tłuszcze, zwłaszcza kwasy tłuszczowe omega-3.
Produkty te dostarczają polifenoli i antyoksydantów, które wspierają działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające oraz korzystnie wpływają na funkcjonowanie układu odpornościowego. Należy natomiast ograniczyć spożycie czerwonego mięsa, tłuszczów trans, żywności wysokoprzetworzonej oraz produktów bogatych w cukry proste, które nasilają stan zapalny i stres oksydacyjny.
3-dniowy jadłospis z uwzględnieniem indeksu glikemicznego
Dzień 1
Śniadanie: omlet ze szpinakiem i pomidorem
Składniki:
- 2 jajka,
- 1 garść świeżego szpinaku,
- 1 mały pomidor,
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
- sól, pieprz do smaku,
- 1 kromka chleba żytniego pełnoziarnistego.
Sposób wykonania:Rozbij jajka i dopraw solą oraz pieprzem. Na patelni rozgrzej oliwę, podsmaż szpinak i pokrojonego pomidora. Wlej jajka, smaż na małym ogniu do ścięcia. Podawaj z chlebem.
Obiad: grillowany filet z kurczaka z kaszą
Składniki:
- 150 g filetu z kurczaka,
- 1/2 szklanki kaszy gryczanej niepalonej,
- 1 marchewka,
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
- przyprawy: papryka słodka, oregano, sól, pieprz.
Sposób wykonania:Kurczaka przypraw i grilluj lub piecz. Kaszę ugotuj według przepisu na opakowaniu. Marchewkę zetrzyj i skrop oliwą.
Podwieczorek: jogurt grecki z borówkami i orzechami
Składniki:
- 150 g jogurtu greckiego naturalnego,
- 1/2 szklanki borówek,
- 15 g orzechów brazylijskich.
Sposób wykonania:Jogurt przełóż do miseczki, wymieszaj z borówkami i orzechami.
Kolacja: sałatka z tuńczykiem i awokado
Składniki:
- 1 puszka tuńczyka w sosie własnym,
- 1/2 awokado,
- garść mieszanki sałat,
- 1/2 ogórka,
- 1 łyżeczka pestek dyni,
- sok z cytryny,
- 1 łyżka oleju lnianego.
Sposób wykonania:Wymieszaj sałatę z ogórkiem, awokado i tuńczykiem. Posyp pestkami dyni, skrop sokiem z cytryny i olejem.
Dzień 2
Śniadanie: owsianka z malinami
Składniki:
- 4 łyżki płatków owsianych górskich,
- 1 szklanka mleka migdałowego niesłodzonego,
- 1/2 szklanki malin,
- 1 łyżeczka orzechów włoskich,
- 1 łyżeczka migdałów.
Sposób wykonania:Płatki ugotuj na mleku migdałowym. Podawaj z malinami i posyp orzechami.
Obiad: duszona pierś z indyka z komosą ryżową
Składniki:
- 150 g piersi z indyka,
- 1 łyżka oliwy z oliwek,
- 1/2 szklanki komosy ryżowej,
- garść rukoli,
- 1/2 ogórka,
- 1 garść pomidorówki,
- przyprawy: sól, pieprz, tymianek.
Sposób wykonania:Indyka dopraw i duś pod przykryciem z odrobiną oliwy. Komosę ugotuj. Podawaj z rukolą, pomidorkami i ogórkiem.
Podwieczorek: jabłko i migdały
Składniki:
- 1 średnie jabłko,
- 10 sztuk migdałów.
Sposób wykonania:Jabłko pokrój w plasterki, podawaj z migdałami.
Kolacja: twarożek z warzywami
Składniki:
- 150 g twarożku półtłustego,
- 5 rzodkiewek,
- szczypiorek,
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
- 3 kromka chleba żytniego pełnoziarnistego.
Sposób wykonania:Twarożek wymieszaj z pokrojonymi rzodkiewkami i szczypiorkiem. Podawaj z chlebem.
Dzień 3
Śniadanie: kanapki z pastą z awokado i jajkiem
Składniki:
- 1/2 awokado,
- 1 jajko na twardo,
- 2 kromki chleba żytniego,
- sól, pieprz do smaku,
- kilka plasterków ogórka i pomidora.
Sposób wykonania:Awokado rozgnieć, rozsmaruj na chlebie. Ułóż plasterki jajka, pomidora i ogórka. Dopraw solą i pieprzem.
Obiad: pieczony łosoś z purée z kalafiora
Składniki:
- 150 g łososia,
- 1/2 główki kalafiora,
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek,
- przyprawy: koperek, sól, pieprz,
- 50 g ryżu brązowego.
Sposób wykonania:Łososia przypraw i piecz w 180°C przez 20 minut. Kalafiora ugotuj, zmiksuj z oliwą. Podawaj z ugotowanym ryżem.
Podwieczorek: serek wiejski z truskawkami
Składniki:
- 150 g serka wiejskiego,
- 1/2 szklanki truskawek.
Sposób wykonania:Serek wiejski wymieszaj z pokrojonymi truskawkami.
Kolacja: cukinia faszerowana warzywami i fetą
Składniki:
- 1 średnia cukinia,
- 1/2 papryki,
- 1/2 cebuli,
- 50 g sera feta,
- przyprawy: oregano, bazylia.
Sposób wykonania:Cukinię przekrój na pół, wydrąż środek. Pokrojone warzywa wymieszaj z fetą, napełnij cukinie farszem. Piecz w piekarniku 20 minut w 180°C.
Jeśli chcesz cieszyć się nie tylko smacznymi, ale i odpowiednio skomponowanymi posiłkami, które wesprą Twój organizm w walce z Hashimoto, wypróbuj nasze diety pudełkowe. Wygodna Dieta to gwarancja najwyższej jakości, dzięki której zaoszczędzisz też sporo czasu, który dotychczas przeznaczałeś na gotowanie!
FAQ: łączenie suplementacji z dietą przy niedoczynności tarczycy – co musisz wiedzieć?
Niedoczynność tarczycy to schorzenie, które wpływa na wiele aspektów zdrowia, w tym metabolizm, poziom energii i samopoczucie. Oprócz leczenia farmakologicznego odpowiednia dieta i suplementacja mogą wspierać funkcjonowanie tarczycy oraz łagodzić objawy choroby.
W tej sekcji odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania dotyczące suplementacji kluczowymi składnikami odżywczymi, takimi jak selen, magnez, cynk i witamina D3, oraz ich roli w zarządzaniu niedoczynnością tarczycy.
Suplementacja selenem w chorobach tarczycy
Selen jest kluczowym mikroelementem dla zdrowia tarczycy. Wspomaga konwersję T4 do T3 oraz działa przeciwzapalnie, co jest istotne w chorobach autoimmunologicznych. Badania wykazują, że suplementacja selenem może obniżać poziom przeciwciał anty-TPO i anty-TG, a także poprawiać ogólne samopoczucie pacjentów. Jednakże suplementację zawsze należy rozpocząć po konsultacji z lekarzem.
Magnez a funkcje tarczycy
Magnez odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu tarczycy, uczestnicząc w wielu procesach biochemicznych, w tym w konwersji tyroksyny (T4) do biologicznie aktywnej trójjodotyroniny (T3). Jest niezbędny do aktywacji enzymów i procesów energetycznych, takich jak fosforylacja oksydacyjna, które są kluczowe dla prawidłowego metabolizmu hormonów tarczycy.
Niedobór magnezu może prowadzić do zmniejszenia wrażliwości receptorów na hormony tarczycy oraz wpływać na obniżenie dostępności selenu w tkankach, co dodatkowo pogarsza funkcjonowanie gruczołu tarczowego. W badaniach obserwowano, że niski poziom magnezu jest częstszy u pacjentów z Hashimoto. Suplementacja magnezem może zatem wspomagać równowagę hormonalną, jednak jej wprowadzenie powinno być indywidualnie dostosowane i skonsultowane z lekarzem.
Suplementacja cynku w chorobach tarczycy
Badania nad suplementacją cynkiem w chorobach tarczycy przynoszą niejednoznaczne wyniki. W randomizowanym badaniu z udziałem dzieci i młodzieży z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy 12-tygodniowa suplementacja cynkiem nie wpłynęła na poziomy hormonów, przeciwciał TPOAb, TgAb ani markery stresu oksydacyjnego.
Zauważono jednak, że w grupie placebo wzrosło zapotrzebowanie na dawkę lewotyroksyny, co sugeruje, że cynk może wspierać proces leczenia. Konieczne są jednak dalsze badania, by potwierdzić te obserwacje.
Witamina D3 i jej wpływ na tarczycę
Witamina D3 odgrywa istotną rolę nie tylko w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, ale także w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i tarczycy. Receptory witaminy D (VDR) znajdują się w komórkach tarczycy, co sugeruje, że witamina ta wpływa na jej funkcjonowanie.
Niedobór witaminy D jest powszechny w chorobach autoimmunologicznych tarczycy, takich jak choroba Hashimoto i może prowadzić do zwiększonego stężenia TSH oraz wyższego poziomu przeciwciał anty-TPO. Witamina D moduluje odpowiedź immunologiczną, wzmacniając odpowiedź nieswoistą i hamując nadmierną odpowiedź adaptacyjną, co może ograniczać proces autoimmunizacji.
Bibliografia:
- Słoma-Krześlak M., Obrzut M., Niedoczynność tarczycy i choroba Hashimoto. Diagnostyka. Suplementacja. Żywienie, „PZWL Wydawnictwo Lekarskie”, Warszawa 2024.
- Sivakumar R.R., i wsp., Effect of daily zinc supplementation for 12 weeks on serum thyroid auto-antibody levels in children and adolescents with autoimmune thyroiditis – a randomized controlled trial, „Journal of Pediatric Endocrinology and Metabolism”, 2024.
- Peng B., i wsp., Effects of different supplements on Hashimoto's thyroiditis: a systematic review and network meta-analysis, „Frontiers in Endocrinology (Lausanne)”, 2024.
