Dieta przy niedoczynności tarczycy. Co jeść, a czego unikać?

Choroby tarczycy stanowią jeden z najistotniejszych problemów zdrowotnych XXI wieku. Szacuje się, że nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy diagnozuje się u 22% społeczeństwa. Z tego artykułu dowiesz się czym jest niedoczynność tarczycy oraz jaką dietę należy stosować, aby polepszyć swój stan zdrowia. 

Spis treści: 

1. Czym jest niedoczynność tarczycy?
2. Rodzaje niedoczynności tarczycy
3. Niedoczynność tarczycy - dieta
4. Dieta przy tarczycy - bez glutenu czy może bez nabiału?

Czym jest niedoczynność tarczycy?

Niedoczynność tarczycy spowodowana jest niedoborem hormonu tyroksyny (T4). W dalszej kolejności dochodzi do nieodpowiedniego działania w komórkach docelowych właściwego hormonu trójjodotyroniny (T3). Sprawia to, że organizm ma problemy z prawidłowym przeprowadzaniem procesów metabolicznych.

Objawy niedoczynności tarczycy to między innymi:

•  zwiększenie masy ciała,
•  zmniejszenie tolerancji wysiłku i ogólne osłabienie,
•  senność,
•  zaburzenia pamięci i problemy z koncentracją,
•  łatwe marznięcie,
•  zmniejszona potliwość, 
•  nadmierne rogowacenie naskórna np. na łokciach, 
•  obrzęk podskórny, powodujący pogrubienie rys twarzy, 
•  łamliwe, suche i przerzedzone włosy, 
•  wypadanie brwi,
•  osłabienie tętna i ciche tony serca, 
•  ochrypły, matowy głos, 
•  zaparcia, 
•  zmniejszone wydalanie wody, 
•  u kobiet: zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, poronienia, 
•  u mężczyzn: osłabienie libido, 
•  zaburzenia pamięci, 
•  depresja.

Rodzaje niedoczynności tarczycy

Niedoczynność tarczycy dzielimy na następujące rodzaje:

•  subkliniczna niedoczynność tarczycy – obserwujemy u pacjentów podwyższone stężenie TSH – hormonu tyreotropowego (ale nieprzekraczające 10 mU/l, przy prawidłowym stężeniu ft4). Ten rodzaj schorzenia dotyka częściej kobiety, a ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. Subkliniczna niedoczynność tarczycy  zwiększa ryzyko wystąpienia miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca.
•  pierwotna niedoczynność tarczycy – w obszarach ubogich w jod to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy. Jest to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy (znane również jako choroba Hashimoto). 
•  wtórna niedoczynność tarczycy – spowodowana jest niewydolnością podwzgórza i/lub przysadki. Potwierdzeniem wtórnej niedoczynności tarczycy jest niskie stężenie fT4 i niskie lub w normie TSH.

Niedoczynność tarczycy – dieta

Dieta przy niedoczynności tarczycy pełni bardzo ważną rolę. Wybierając odpowiednie produkty, możemy:

•  spowolnić proces zapalny choroby Hashimoto, 
•  zmniejszyć ryzyko chorób współistniejących, 
•  dostarczyć odpowiednie składniki pokarmowe i odżywić organizm, 
•  poprawić przyswajalność leków, 
•  pomóc w uzyskaniu prawidłowej masy ciała, 
•  poprawić samopoczucie. 

Leczenie niedoczynności tarczycy opiera się o  przyjmowanie leku o nazwie Lewotyroksyna. Substancja ta zmniejsza objawy niedoczynności i poprawia wyniki TSH. Aby lek był dobrze wchłaniany należy:

•  przyjmować go na czczo, 
•  nie popijać go sokiem grapefruitowym, 
•  zachować minimum 30 minut odstępu od przyjęcia leku, a wypiciem kawy, 
•  unikać soi i produktów wysokobłonnikowych w śniadaniu.

Aby poprawić przyswajalność leku należy: 

•  przyjmować go godzinę przed śniadaniem, 
•  zadbać o odpowiednią podaż witaminy C w śniadaniu, 
•  popić wodą o niskiej zawartości składników mineralnych zwłaszcza wapnia.

Do podstawowych zasad diety tarczycowej zalicza się:

•  w przypadku nadwagi lub otyłości dietę niskokaloryczną, 
•  białko powinno dostarczać 15-20% energetyczności diety. Jego źródłem są chude gatunki mięs (kurczak, indyk, królik, chuda wołowina), nabiał oraz ryby, które dostarczą ważne dla pracy tarczycy wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminę D jod i selen. Jedzenie ryb zaleca się 3-4 razy w tygodniu,
•  tłuszcze głównie pochodzenia roślinnego powinny dostarczać do 30% wartości energetycznej diety. Dla prawidłowej pracy tarczycy szczególnie ważne są kwasy tłuszczowej Omega-3, których źródłem są m.in.: oliwa z oliwek, olej lniany, łosoś, makrela, pstrąg czy tuńczyk,
•  węglowodany złożone powinny dostarczać 50-70% wartości energetycznej diety. Jeśli niedoczynności tarczycy towarzyszy insulinooporność zwróć szczególną uwagę na komponowanie menu w oparciu o produkty o niskim indeksie glikemicznym,
•  osoby z niedoczynnością tarczycy często zmagają się z zaparciami. Pamiętaj, aby spożywać odpowiednią ilość błonnika pokarmowego. Jego źródłem są m.in.: owoce i warzywa, produkty zbożowe oraz nasiona roślin strączkowych,
•  w badaniach naukowych zauważono, że u osób cierpiących na chorobę Hashimoto, stężenie witaminy D we krwi jest niższe niż u osób zdrowych. Dlatego pamiętaj o regularnej suplementacji w postaci leku: 800–2000 IU/dobę,
•  niedobór jodu, jak i  jego nadmiar może być przyczyną upośledzenia funkcji tarczycy. Z tego powodu ewentualna suplementacja powinna być dopasowana indywidualnie do pacjenta. Do prawidłowego funkcjonowania tarczycy niezbędne jest 150 mcg jodu dziennie.
•  kolejnym ważnym pierwiastkiem dla pracy tarczycy jest selen, który wpływa na przyswajalność jodu. Istnieje niewielka różnica między dawką terapeutyczną i toksyczną selenu, dlatego suplementacja powinna być stosowana w sposób ostrożny,
•  witamina B1 (tiamina) uczestniczy w uwalnianiu kwasu solnego w żołądku, który jest potrzebny do trawienia białek (pacjentom z Hashimoto często towarzyszy brak albo niski poziom kwasu żołądkowego),
•  jedz 4-5 posiłki w regularnych odstępach czasu, a ostatni posiłek spożywaj 2–3 godziny przed snem,
•  ogranicz spożycie fast-foodów, słodyczy i słodkich napojów, 

Dieta przy tarczycy – bez glutenu czy może bez nabiału?

Co jeść przy niedoczynności tarczycy? Wiele razy zadawałeś sobie to pytanie? Internet jest pełen mitów na ten temat. Ale zobacz co mówią badania naukowe:

•  W Polsce niedobór laktazy obserwuje się u 37% społeczeństwa, jednak tylko 15% pacjentów odczuwa dolegliwości z tego powodu. Jeśli nie zmagasz się z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego nie ma konieczności eliminacji nabiału z laktozą diety.
•  Obserwuje się większą częstotliwość występowania celiakii wśród osób z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy. Natomiast błędem jest stosowanie diety bezglutenowej u pacjentów z chorobą Hashimoto bez wykonania serologicznych badań przesiewowych w kierunku celiakii.

Substancje wolotwórcze (goitrogenne), znajdują się przede wszystkim w:

•  kalafiorze,
•  brokułach, 
•  brukselce, 
•  kapuście, 
•  rzepie, 
•  truskawkach, 
•  prosie,
•  szpinaku. 

Ich działanie polega na wiązaniu się z jodem i upośledzeniu jego wbudowywania do cząsteczek hormonów tarczycy. Czy zatem powinniśmy je całkowicie wyeliminować z diety? Zdecydowanie nie! Umiarkowane spożywanie produktów wolotwórczych, które zostały poddane obróbce termicznej nie jest całkowicie zakazane. Warto je jeść, ponieważ są źródłem witamin i składników mineralnych. 

Osoby zmagające się z niedoczynnością tarczycy i chorobą Hashimoto powinny zwracać szczególną uwagę na swoją dietę. Z dużą ostrożnością natomiast należy traktować diety eliminacyjne i stosować je wyłącznie w przypadku występującej choroby lub nietolerancji.

Bibliografia:
1. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.9.1 
2. Zakrzewska E, Zegan M, Michota-Katulska E. 2015 ,,Zalecenia dietetyczne w  niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto’’
3. Ratajczak A., Moszak M., Grzymisławski M. 2017 ,, Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto’’
4. Shaukat A, Levitt MD, Taylor BC. 2010 ,,Systematic review: effective management strategies for lactose intolerance’’
5. Roy A, Laszkowska M, Sundström J. 2016 ,,Prevalence of Celiac Disease in Patients with Autoimmune Thyroid Disease: A Meta-Analysis. Thyroid’’
6. Guandalini S, Polanco I. 2015 ,,Nonceliac gluten sensitivity or wheat intolerance syndrome? J Pediatr’’
7. Łącka K., Maciejewski A. 2011 ,,Współczesne poglądy na temat etiopatogenezy autoimmunologicznego zapalenia tarczycy (choroby Hashimoto)’’

Paulina Przytuła-Woszczak

Magister dietetyki w cateringu dietetycznym WygodnaDieta.pl. Wiedzę zdobyła podczas studiów na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie oraz licznych kursów. Główne zainteresowania to profilaktyka chorób cywilizacyjnych oraz wsparcie kobiet z zespołem policystycznych jajników.