Schizofrenia a dieta bezglutenowa – znaczenie glutenu w leczeniu zaburzeń psychicznych

Leki przeciwpsychopatyczne przyjmowane przez pacjentów chorujących na schizofrenię mogą przyczyniać się do rozwoju chorób metabolicznych, m.in. cukrzycy typu 2, otyłości i zaburzeń lipidowych. Farmaceutyki często muszą być przyjmowane przez całe życie, dlatego warto wiedzieć, w jaki sposób ograniczać ryzyko powikłań i skutków ubocznych farmakoterapii. Czy wiesz, leczenie zaburzeń psychicznych może wspomóc dieta?

1. Spis treści
2. Czy dieta bezglutenowa może wpłynąć na przebieg schizofrenii?
3. Celiakia, gluten a schizofrenia
4. Jak gluten może wpływać na zdrowie psychiczne?
5. Mechanizmy działania glutenu na układ nerwowy
6. Badania nad związkiem między dietą bezglutenową a poprawą zdrowia psychicznego
7. Przykłady jadłospisów bezglutenowych wspomagających leczenie zaburzeń psychicznych

Czy dieta bezglutenowa może wpłynąć na przebieg schizofrenii?

Nie ma bezpośrednich dowodów na to, aby wykluczenie z diety glutenu miało wpływ na przebieg zaburzeń psychicznych. Jakie jest więc połączenie między schizofrenią a dietą? Badania potwierdzają, że u osób chorych na celiakię, które nie stosują zalecanej diety, może dochodzić do pogorszenia stanu psychicznego. Chociaż nie udowodniono skuteczności leczenia schizofrenii dietą, odpowiednio skomponowany jadłospis diety dla zdrowia psychicznego może wspierać terapię.

Celiakia, gluten a schizofrenia

Celiakia jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, w której organizm gluten nie jest tolerowany przez organizm. Niedostosowywanie się do zaleceń diety – czyli niewykluczenie glutenu – powoduje:

• zanikanie kosmków jelitowych,
• zespół złego wchłaniania,
• powstawanie stanu zapalnego.

Jaka jest korelacja pomiędzy schizofrenią a dietą bezglutenową? Stan zapalny i nieprawidłowa odpowiedź autoimmunologiczna mogą zwiększać ryzyko zaburzeń neuropsychiatrycznych, takich jak: depresja, lęki i schizofrenia. Nie można stwierdzić, że celiakia wywołuje te zaburzenia, ale w przypadku ich współwystępowania nieodpowiednia dieta może pogorszyć stan pacjenta.

Sprawdź także: Dieta bezglutenowa – czym jest gluten?

Jak gluten może wpływać na zdrowie psychiczne?

Zacznijmy od wyjaśnienia, że spożywanie glutenu ma negatywny wpływ na organizm tylko w przypadku nietolerancji tego białka. U zdrowych osób nie ma potrzeby eliminacji glutenu z diety.

Czy dieta bezglutenowa szkodzi? Nie, natomiast występujący w schizofrenii brak apetytu jest czynnikiem, który przemawia przeciwko wykluczaniu dużej liczby produktów. Przykładowo dieta bez glutenu i nabiału może powodować niedobory pokarmowe wielu witamin i cennych składników. Jeśli nadwrażliwość na gluten występuje wraz ze schizofrenią, wówczas zaleca się wykluczenie tego szkodzącego białka z diety. W przeciwnym razie mogą pojawić się niepożądane objawy i może dojść do pogorszenia stanu zdrowia.

Mechanizmy działania glutenu na układ nerwowy

Spożywanie glutenu w celiakii wywołuje reakcję autoimmunologiczną, która uszkadza jelita. To prowadzi do problemów z wchłanianiem składników odżywczych. Przykładem są witaminy z grupy B, które są kluczowe dla zdrowia mózgu. Jedną z ważniejszych jest witamina B12, która wpływa na układ nerwowy. Długotrwały stan zapalny oddziałuje na centralny układ nerwowy i przyczynia się do powstawania problemów z nastrojem, lękami i innymi zaburzeniami psychicznymi.

Jelita i mózg są ze sobą powiązane poprzez tzw. oś jelitowo-mózgową, która obejmuje połączenia nerwowe i chemiczne. Uszkodzenie jelit może zaburzać równowagę mikroflory jelitowej (mikrobiomu). Dysbioza (brak równowagi bakterii w jelitach) może z kolei wpływać na produkcję neurotransmiterów, m.in. serotoniny, która reguluje nastrój i ma wpływ na stan psychiczny.

Nietolerancja glutenu może powodować zespół nieszczelnego jelita, czyli załamanie bariery jelitowej, która staje się przepuszczalna. Toksyny, białka czy bakterie mogą przenikać do krwiobiegu, co z kolei może prowadzić do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego w organizmie i przekładać się na funkcjonowanie mózgu.

Badania nad związkiem między dietą bezglutenową a poprawą zdrowia psychicznego

W przypadku nadwrażliwości na gluten nieprzestrzeganie diety może powodować lęki i stany depresyjne. Zaostrzenie problemów neurologicznych obserwuje się tylko w przypadku współistnienia choroby trzewnej (celiakii) z zaburzeniami psychicznymi. Pierwsze prace, w których zwrócono uwagę na współwystępowanie obu chorób, pochodzą z lat 60. i zawierają opisy pojedynczych przypadków. Większość badań potwierdza, że niestosowanie się do diety powoduje pogorszenie ogólnego stanu zdrowia.

Przykłady jadłospisów bezglutenowych wspomagających leczenie zaburzeń psychicznych

Gluten występuje w wielu produktach żywnościowych, więc aby go wyeliminować, konieczne jest uważne czytanie etykiet produktów i kupowanie tylko tych z symbolem przekreślonego kłosa. Dozwolone są też wszelkie produkty, w których gluten naturalnie nie występuje, na przykład mąka kukurydziana lub ryżowa. Poniżej przedstawiamy kilka pomysłów na zdrowe, bezglutenowe posiłki.

Śniadanie: Bułka kukurydziana z serem mozzarella i pomidorem

II śniadanie: Płatki owsiane bezglutenowe z jogurtem naturalnym, brzoskwinią i orzechami włoskimi

Obiad: Duszona pierś z kurczaka z kaszą jaglaną i mizerią

Podwieczorek: Koktajl z kefiru, banana i orzechów nerkowca

Kolacja: Makaron ryżowy z tofu, marchewką i kalafiorem, z dodatkiem oliwy z oliwek

W leczeniu schizofrenii dieta powinna być pełnowartościowa, aby wspierać ogólny stan zdrowia. Należy mieć świadomość, że komponowanie dobrze zbilansowanych potraw bez lub niskoglutenowych wymaga wiedzy i dokładności. Najlepiej więc skorzystać z pomocy specjalistów i zdecydować się na dopasowany do indywidualnych potrzeb catering dietetyczny.