Dieta ketogeniczna to modny sposób na odchudzanie, ale czy jest to model żywienia bezpieczny dla organizmu? Jedno jest pewne – w ostatnim czasie keto zyskało bardzo dużą popularność. Jadłospis tego typu opiera się na tłuszczach i nie zawiera dużej ilości węglowodanów, co powoduje, że nie jest obojętny dla wątroby, która odpowiada za trawienie tych makroskładników. Sprawdzamy, czy dieta keto obciąża wątrobę, czy ból wątroby na keto występuje często i jak łagodzić nieprzyjemne dolegliwości.
Spis treści:
- Jakie są przyczyny bólu wątroby na diecie keto?
- Jakie są objawy problemów z wątrobą na diecie ketogenicznej?
- Jak unikać problemów z wątrobą na diecie keto?
- Rola nawodnienia w zapobieganiu bólom wątroby
- Kiedy należy zgłosić się do lekarza z bólem wątroby?
Jakie są przyczyny bólu wątroby na diecie keto?
Wątroba nie ma receptorów bólowych, więc dolegliwości z teoretycznego punktu widzenia nie powinny być interpretowane jako „ból wątroby”. Odczuwanie dyskomfortu po prawej stronie górnej części jamy brzusznej jest zwykle efektem nacisku na otaczające struktury (na przykład na torebkę Glissona lub drogi żółciowe). Termin „ból wątroby” jest stosowany jako uproszczenie dla określenia stanów dotyczących otaczających narządów.
Jedną z najczęstszych przyczyn tego zjawiska jest NAFLD (niealkoholowe stłuszczenie wątroby), które powoduje powiększenie narządu. Z uwagi na efekt obniżenia poziomu insuliny podczas spożywania większej ilości tłuszczów, przy stłuszczeniu wątroby dieta keto może przynieść pozytywne efekty. Niektóre badania wskazują, że rezultatem może być „spalanie” tłuszczu nie tylko w hepatocytach (komórkach wątroby). Skoro więc na stłuszczenie wątroby dieta keto może wpływać pozytywnie, co powoduje negatywne reakcje ze strony narządu? W wątrobie produkowane są kwasy żółciowe, które (w skrócie) odpowiadają za trawienie i wchłanianie tłuszczów oraz pomagają je rozkładać na trójglicerydy. Na diecie ketogenicznej tłuszczu jest bardzo dużo. Dla porównania tradycyjna dieta zawiera około 30% energii z tego makroskładnika, natomiast keto około 70–80%.
Pęcherzyk żółciowy, w którym przechowywana jest żółć, nieustannie pracuje. To samo dzieje się z wątrobą. Zmiana metabolizmu i korzystanie z ciał ketonowych jako źródła energii powoduje obciążenie obu struktur i może być przyczyną kamicy lub zapalenia pęcherzyka. To powoduje duży dyskomfort i doprowadza do bólu w okolicy wątroby.
Sprawdź także: Dieta na stłuszczenie wątroby
Jakie są objawy problemów z wątrobą na diecie ketogenicznej?
Ból wątroby na diecie keto nie występuje często. Jednym z pierwszych objawów alarmowych jest kwasica ketonowa, którą łatwo rozpoznać po zapachu acetonu z ust, przyspieszonym oddechu i nudnościach. Powodowana jest przez nadmierną ketozę, szczególnie w początkowych etapach wprowadzania diety, ponieważ organizm nie jest jeszcze przystosowany do zmienionego metabolizmu.
Zmiana podaży makroskładników wpływa na hepatocyty wątroby. Na keto tłuszczowe przeciążenie wątroby jest spowodowane głównie spożywaniem „niezdrowych” tłuszczów (na przykład kwasów trans). Ich źródłami są głównie produkty przetworzone i smażone w wysokiej temperaturze. Schorzenie może objawiać się bólem w prawej górnej części brzucha i uczuciem ciężkości po tłustych posiłkach.
W przypadku wystąpienia problemów z drogami żółciowymi dodatkowo może wystąpić ból w okolicy wątroby oraz kolka żółciowa. Są one spowodowane powstawaniem kamieni (kamicą żółciową). W badaniach laboratoryjnych dotyczących wpływu diety keto na wątrobę można zaobserwować wyniki świadczące o przeciążeniu metabolizmu. Objawia się to zwykle wzrostem enzymów ALT i AST produkowanych przez ten narząd. Nie zawsze sygnały są obserwowalne, jednak czasem wysoki poziom enzymów przejawia się zmęczeniem, osłabieniem i brakiem apetytu.
Jak unikać problemów z wątrobą na diecie keto?
Jeśli chcesz zadbać o zdrową wątrobę, przede wszystkim uważnie wybieraj źródła tłuszczów. Unikaj nasyconych kwasów tłuszczowych, które znajdują się w produktach odzwierzęcych, maśle, oleju kokosowym i palmowym. Do minimum ogranicz spożycie tłuszczów trans, których źródłem są przetworzone, smażone dania, na przykład czipsy czy frytki.
Dobrym wyborem są produkty składające się z jedno- i wielonienasyconych kwasów, m.in.:
- tłuszcze roślinne: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, lniany, awokado,
- tłuste ryby morskie: łosoś, makrela, sardynki,
- orzechy i nasiona: włoskie, laskowe, migdały, pestki dyni.
Pamiętaj też o uwzględnieniu w menu źródeł błonnika. Chociaż dieta keto zawiera minimalną ilość węglowodanów, można uwzględnić go w diecie, wprowadzając warzywa niskoskrobiowe (kapustę, szparagi), nasiona chia, siemię lniane czy orzechy, które zawierają dużą ilość tłuszczów i są źródłem błonnika. Jest to składnik bardzo ważny dla zdrowia wątroby i procesów trawienia, a przy okazji zapobiega zaparciom.
Regularne kontrole stanu wątroby, minimalizują ewentualne negatywne skutki zdrowotne, ponieważ możemy szybko zareagować, jeśli coś działa nieprawidłowo. W tym celu możemy wykonywać badania krwi i sprawdzać poziom ALT i AST (enzymów wątrobowych) oraz bilirubiny i GGTP (do oceny funkcjonowania narządu oraz dróg żółciowych). Przydatnym narzędziem będzie też profil lipidowy, który pomoże kontrolować poziom cholesterolu i wolnych trójglicerydów.
Sprawdź także: Duszone żeberka ze szpinakiem – keto przepis
Aby zapobiec obciążeniu wątroby na diecie keto, najlepszym rozwiązaniem jest stopniowe wprowadzanie zmian w menu lub połączenie zasad z dietą wątrobową. Nagłe przejście na inne żywienie może być dużym szokiem, nie tylko dla hepatocytów. Dobrze jest kontrolować stan zdrowia wątroby regularnie, aby ewentualne zmiany zauważyć szybko i natychmiast wprowadzić odpowiednie modyfikacje.
Jeśli nie masz wiedzy na temat odpowiedniego żywienia, dobrym pomysłem jest skorzystanie z diety pudełkowej dopasowanej do indywidualnych potrzeb i preferencji.
Rola nawodnienia w zapobieganiu bólom wątroby
Ketogeneza, która występuje podczas stosowania diety wysokotłuszczowej, zwiększa stężenie ketonów we krwi, co prowadzi do odwodnienia. Odpowiednia podaż płynów pomaga w usuwaniu toksyn i wspiera prawidłowe funkcjonowanie wątroby. Zmniejsza więc prawdopodobieństwo kwasicy ketonowej i ryzyko powstawania kamieni żółciowych.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza z bólem wątroby?
Kiedy wątroba boli przez długi czas, a bólowi towarzyszą dodatkowo inne objawy (gorączka, żółtaczka czy niepokojące zmiany w stolcu), należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Może to być oznaka poważnego stanu wymagającego leczenia. Nigdy nie należy diagnozować się samodzielnie, a każdą dużą zmianę w sposobie żywienia zawsze warto skonsultować z dietetykiem.
