Święta bez glutenu i laktozy? Mogą być nie tylko zdrowe i wesołe, ale i pełne smaku! Wbrew pozorom nie ma konieczności rezygnacji z wielu tradycyjnych potraw wielkanocnych – wystarczy nieco zmodyfikować listę użytych składników. Kulinarne zwyczaje świąteczne mogą też być kopalnią inspiracji do pysznych eksperymentów. To dobra wiadomość nie tylko dla osób z nietolerancją pokarmową, ale i dla ich bliskich, którzy chcą uwzględnić w wielkanocnym menu potrawy bez laktozy i glutenu.
Spis treści:
- Dieta bezglutenowa – krótkie przypomnienie
- W czym występuje laktoza?
- Wielkanocne śniadanie – na co zwrócić uwagę?
- Wielkanocny obiad bez glutenu i laktozy
- Słodka Wielkanoc bez laktozy i glutenu?
Dieta bezglutenowa – krótkie przypomnienie
Dieta bezglutenowa charakteryzuje się eliminacją produktów z pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa (z pewnymi wyjątkami). Wyklucza więc spożycie tradycyjnego makaronu pszennego, pieczywa, a także niektórych kasz np. manny, kuskus, pęczak czy bulgur. Gluten może być również obecny w innych produktach, takich jak przyprawy, proszek do pieczenia, dania typu instant czy wędliny. Dlatego należy wnikliwie analizować skład kupowanej żywności lub stawiać na produkty certyfikowane.
Nie oznacza to jednak, że święta bez glutenu są nudne i bez smaku! Dania można komponować z wykorzystaniem różnorodnych warzyw i owoców, mięsa, ryb i jaj, produktów mlecznych, ziemniaków, nasion strączków i orzechów. Zakup pieczywa i słodkich wypieków bez glutenu obecnie nie stanowi większego problemu. Do domowych polecamy następujące mąki bezglutenowe:
- mąka jaglana,
- mąka gryczana,
- mąka kokosowa,
- mąka kasztanowa,
- mąka amarantusowa,
- mąka ryżowa,
- mąka ziemniaczana,
- skrobia kukurydziana,
- mąka z ciecierzycy i innych strączków.
W formie dodatku do dań warto sięgać ponadto po bezglutenowe produkty zbożowe, jak:
- ryż,
- kasza gryczana,
- kasza jaglana,
- amarantus,
- komosa ryżowa (quinoa),
- kasza kukurydziana.
W czym występuje laktoza?
Laktoza jest cukrem mlecznym. Jej podstawowym źródłem w żywności są mleko krowie, kozie i owcze oraz ich przetwory m.in.:
- jogurt,
- kefir,
- maślanka,
- serwatka,
- serek homogenizowany,
- serek ziarnisty,
- sery białe (twarogowe),
- ser typu feta,
- śmietana,
- śmietanka,
- mascarpone,
- mleko w proszku.
W niewielkich ilościach laktoza obecna jest również w serach żółtych i maśle. Dobra wiadomość jak taka, że na sklepowych półkach coraz częściej dostępne są wyżej wymienione produkty w wersjach bezlaktozowych. Ich dobrą alternatywę stanowią roślinne zamienniki, które sprawdzą się również do przygotowania potraw świątecznych.
Laktoza może być obecna także w innych produktach m.in. w pieczywie (w formie laktozy, maślanki lub serwatki), pasztetach, niektórych przyprawach, lodach itp. Dlatego warto analizować skład wymienionych produktów lub dopytywać sprzedawców.
Wielkanocne śniadanie – na co zwrócić uwagę?
Zgodnie z tradycją podczas wielkanocnego śniadania na stole królują jajka:
- na twardo – apetycznie udekorowane nowalijkami,
- faszerowane – podawane na zimno (z pieczarkami, szynką, łososiem, anchois, awokado lub ciepło – smażone w łódeczkach ze skorupek,
- w sałatkach z warzywami, tuńczykiem, krewetkami, etc.
- dodawane do żurku lub barszczu.
Na szczęście jedzenie jajek jest bezpieczne zarówno dla osób na diecie bezglutenowej jak i bez laktozy. W przypadku nietolerancji laktozy należy uważać na sosy na bazie majonezu, śmietany czy jogurtu. Planując zakupy wystarczy uwzględnić ich bez laktozowe lub roślinne zamienniki. A także zadbać o bezglutenowe pieczywo.
Kolejną tradycyjną potrawą na wielkanocnym stole są wędliny i pasztety. Szynki, polędwica, kiełbaski mogą zawierać w swoim składzie gluten lub laktozę. Warto więc stawiać na produkty:
- o sprawdzonym składzie pod kątem obecności glutenu i laktozy,
- certyfikowane produkty bezglutenowe oznaczone znakiem przekreślonego kłosa,
- potrawy wykonać samemu.
Przygotowując wielkanocny bezglutenowy pasztet można wykorzystać różnorodne warzywa korzeniowe (marchew, pietruszkę, seler). Smaku doda cebula i czosnek, a także przyprawy, których skład warto przeanalizować przed zakupem. W zależności od preferencji bazę pasztetu mogą stanowić mięso, wątróbka, a także nasiona strączków. Warto pamiętać o bezglutenowej bułce tartej do zagęszczenia masy.
Wielbiciele żurku z białą kiełbasą nie muszą się martwić – wystarczy wpisać na listę zakupów bezglutenowy zakwas na żur, a także sprawdzić skład recepturowy kiełbasy pod kątem zawartości glutenu i laktozy.
Wielkanocny obiad bez glutenu i laktozy
W menu na święta bez glutenu i laktozy nie powinno zabraknąć tradycyjnego „pieczystego”. Świetnie sprawdzi się zarówno pieczona szynka, schab lub wołowina, jak i cielęcina czy kaczka. Można je piec na różne sposoby, dodając ulubione przyprawy (ich skład warto sprawdzić), suszone i świeże owoce, warzywa czy miód.
Sprawdź także:
Dieta bez glutenu i nabiału - dla kogo?
Smak mięsa podkreśli sos pieczeniowy, którego nie trzeba zagęszczać mąką pszenną (ani inną glutenową) ani zabielać śmietaną – w jej roli sprawdzi się owsiana lub kokosowa „śmietanka”.. Pożądaną gęstość można osiągnąć odparowując nadmiar wody i/lub dodając mąkę ziemniaczaną lub kukurydzianą. Oprócz tradycyjnego ciemnego sosu pieczeniowego polecamy wypróbować:
- sos cebulowy – świetny do pieczonego schabu,
- sos śliwkowy – jako marynata do mięsa lub sos do polędwiczek lub indyka,
- sos pomarańczowy – jako dodatek do drobiu,
- sos cytrynowy (na bazie szalotki, białego wina, cytryny, masła i miodu) – będzie idealny do pieczonego łososia.
W ramach bezglutenowych dodatków polecamy gotowane lub pieczone ziemniaki, domowe kluski śląskie, kaszę gryczaną lub jaglaną albo ryż. Aby posiłek był kolorowy i bardziej odżywczy powinien zawierać porcję gotowanych, pieczonych lub surowych warzyw. Do surówki sprawdzi się dressing z oliwy, soku cytrynowego oraz soli i pieprzu lub bez laktozowy jogurt i wegański majonez wymieszany z ziołami.
Słodka Wielkanoc bez laktozy i glutenu?
Ciasta bez glutenu i laktozy? To możliwe! Do wykonania babki piaskowej użyj mąki ziemniaczanej, mąki ryżowej lub jaglanej. Pyszny i zdrowy spód do mazurka wykonasz z mielonych migdałów i orzechów z dodatkiem namoczonych w gorącej wodzie daktyli i masła orzechowego lub bardziej tradycyjnie przygotowując ciasto kruche z użyciem mieszanki mąk bezglutenowych. Tradycyjny kajmak można przygotować na bazie napoju sojowego lub z daktyli.
Zobacz również:
Bezglutenowa babka wielkanocna - sprawdzony przepis!
Ponadto w formie lekkiego deseru sprawdzą się owocowe sorbety. Amatorzy domowych wypieków mogą postawić na, lekkie bezowe torty, w których zamiast bitej śmietany lub serka mascarpone, pojawi się krem z mleczka kokosowego. Do domowego sernika warto wykorzystać bezlaktozowe produkty mleczne i wykonać kruchy spód np. z mąki jaglanej. Każdemu z tych deserów można nadać ulubiony smak, aromat i wyjątkowy wygląd. Niech będzie słonecznie od miodu, cytryn, pomarańczy. Kolorowo od ciemnoczerwonych owoców granatu, suszonych moreli, kiwi oraz różanych, truskawkowych czy wiśniowych konfitur. Słodko i pysznie!
Zawsze możesz też postawić na Święta bez glutenu i laktozy z Wygodną Dietą. Nieskromnie i serdecznie polecamy swoją dietę pudełkową bez glutenu i laktozy (nie tylko) na Wielkanoc!
Bibliografia:
1. Dittfled A., Gwizdek K., Parol D., Michalski M: Dieta bezglutenowa – charakterystyka grup docelowych. Postepy Hig. Med. Dosw. (online), 2018; 72: 227-239.
2. Gładyś K., Guzek M. Adrych K., Małgorzewicz S.: Praktyczne aspekty stosowania diety bezglutenowej u osób z chorobą trzewną. Wybrane Problemy Kliniczne 2015.
3. Salwa W. Nietolerancja laktozy. Nietolerancja laktozy a stosowanie leków z laktozą. Praga poglądowa w ramach specjalizacji. Poznań 2018. Dostęp online.
