Dieta lekkostrawna dla seniora – główne założenia i zasady

Dieta lekkostrawna to sposób żywienia, który często zalecany jest osobom starszym. Jak powinien wyglądać jadłospis diety lekkostrawnej dla seniora? Jakie są zasady tej diety i jak powinien wyglądać sposób przygotowania potraw? Wyjaśniamy poniżej i prezentujemy przykładowe przepis na posiłki dla seniora.

Spis treści

1. Co to jest dieta lekkostrawna i dla kogo jest przeznaczona?
2. Jakie są zasady diety lekkostrawnej dla seniora?
3. Przykłady lekkostrawnych posiłków dla seniora
4. Jakie korzyści zdrowotne przynosi dieta lekkostrawna dla osób starszych?
5. Jak zbilansować dietę lekkostrawną dla seniora?

Co to jest dieta lekkostrawna i dla kogo jest przeznaczona?

Dieta lekkostrawna nazywana też dietą łatwostrawną to sposób odżywiania, który ma na celu odciążenie układu pokarmowego, ułatwienie trawienia i wchłaniania składników odżywczych. Wybierane produkty powinny być łatwostrawne, a posiłki przygotowywane w taki sposób, aby były delikatne dla żołądka i jelit.

Dieta łatwostrawna zalecana jest przede wszystkim dla osób:

• ze stanami zapalnymi błony śluzowej żołądka i jelit,
• z nadmierną pobudliwością jelita grubego,
• z nowotworami przewodu pokarmowego,
• z wyrównaną chorobą nerek i dróg moczowych,
• z chorobami infekcyjnymi przebiegającymi z gorączką,
• w zapalnych chorobach płuc i opłucnej o przebiegu ostrym,
• w przewlekłych chorobach układu oddechowego przebiegających z rozedmą,
• z zaburzeniami krążenia płucnego (po zawale),
• w okresie rekonwalescencji po zabiegu chirurgicznym,
• chorych, długo leżących, u których dochodzi do zaburzenia pracy przewodu pokarmowego
• w podeszłym wieku (np. dieta dla seniora po 80 roku życia czy dieta dla seniora po 90 roku życia czy.dieta),

Komponując menu, należy wziąć pod uwagę indywidualne potrzeby, choroby i zalecenia lekarza w konkretnym przypadku. Inaczej bowiem powinna wyglądać dieta dla seniora leżącego, a inaczej dla sprawnego seniora po 80 roku życia. Dieta musi być dopasowana do dziennego zapotrzebowania, które zależy od poziomu aktywności, oraz do stanu zdrowia. Dieta dla seniora 90-letniego, który choruje na cukrzycę, będzie zupełnie inna niż dla osoby starszej w podobnym wieku, u której nie stwierdzono tej choroby metabolicznej.

Jakie są zasady diety lekkostrawnej dla seniora?

Dieta lekkostrawna dla seniora powinna być odpowiednio zbilansowana, aby zapewniała wszystkie niezbędne składniki odżywcze, ale nie obciążała układu pokarmowego. Przepisy diety lekkostrawnej dla seniora zalecają gotowanie w wodzie, na parze, duszenie lub pieczenie z minimalną ilością tłuszczu i delikatnymi przyprawami. Przygotowywane dania powinny być świeże i apetycznie podane. Warto uwzględniać w menu:

• chude mięsa,
• ryby,
• gotowane warzywa (pozbawione skórki i pestek),
• jasne pieczywo,
• biały ryż.

Najchętniej wykorzystywane przepisy diety lekkostrawnej dla osób starszych to te na:

• potrawy na bazie kasz drobnoziarnistych (np. jęczmiennej, manny),
• chude zupy,
• lekkie dania warzywne.

U seniora leżącego ważne jest podawanie mniejszych posiłków częściej w ciągu dnia, aby nie obciążać układu pokarmowego i wspierać regularne trawienie.

Przykłady lekkostrawnych posiłków dla seniora

Poniżej przedstawiamy przykładowe przepisy na posiłki dla seniora: śniadanie, obiad i kolację.

Śniadanie: kanapki z pastą z mięsa i warzyw

Składniki:

• 70 g ugotowanego mięsa z piersi kurczaka
• pół cukinii
• pół marchewki
• 1 łyżka posiekanej natki pietruszki
• 1 łyżki serka naturalnego (niskotłuszczowego)
• szczypta soli i pieprzu (opcjonalnie)
• 2 kromki jasnego pieczywa

Sposób wykonania:

Warzywa obierz i ugotuj. Zetrzyj marchewkę i cukinię na tarce na drobnych oczkach. Posiekaj ugotowane mięso z kurczaka na drobne kawałki lub rozdrobnij je widelcem. W misce połącz kurczaka, startą marchewkę, cukinię i natkę pietruszki. Dodaj serek naturalny, dopraw solą i pieprzem, a następnie dobrze wymieszaj, aby uzyskać jednolitą pastę. Rozsmaruj pastę na kromkach jasnego pieczywa.

Obiad: indyk z ziemniakami i marchewką

Składniki:

• 150 g filetu z indyka
• 2 średnie ziemniaki
• 1 średnia marchewka
• 1 łyżka masła
• 250 ml bulionu warzywnego (niskosolnego)
• szczypta soli
• świeży koperek do posypania (opcjonalnie)

Sposób wykonania:

Pokrój filet z indyka na małe kawałki i obierz ziemniaki oraz marchewkę. Ziemniaki pokrój w kostkę, a marchewkę w cienkie plasterki. W dużym garnku rozgrzej masło, dodaj kawałki indyka i lekko podsmaż, aż mięso zacznie się rumienić. Dodaj pokrojone ziemniaki i marchewkę, a następnie wlej bulion warzywny. Dopraw szczyptą soli i duś na małym ogniu przez około 25–30 minut, aż wszystkie składniki będą miękkie. Na koniec posyp potrawkę świeżym koperkiem, jeśli chcesz. Podawaj na ciepło.

Kolacja: ryż z tartym jabłkiem i cynamonem

Składniki:

• 50 g ryżu
• 250 ml wody
• średnie jabłko
• 1 łyżeczka masła
• 1 łyżeczka cukru (opcjonalnie, można zastąpić słodzikiem)
• szczypta cynamonu

Sposób wykonania:

Ugotuj ryż w 250 ml wody do miękkości, a następnie odcedź go i odstaw na chwilę. Jabłko obierz i zetrzyj na tarce na grubych oczkach. Rozgrzej masło na małej patelni lub w rondelku, dodaj starte jabłko, posyp cukrem i cynamonem, a następnie duś przez kilka minut, aż jabłko zmięknie i lekko się skarmelizuje. Połącz ryż z duszonym jabłkiem i dokładnie wymieszaj, a następnie posyp szczyptą cynamonu.

Szukasz gotowego jadłospisu lub brakuje Ci pomysłów na lekkostrawne posiłki dla seniora? Przepisów i przykładowych menu możesz poszukać w internecie. Dobrym pomysłem jest też dieta pudełkowa skomponowana przez dietetyka, w ramach której możesz wybrać jadłospis dla osób starszych na 7 dni lub dłużej.

Jakie korzyści zdrowotne przynosi dieta lekkostrawna dla osób starszych?

Dieta lekkostrawna przynosi wiele korzyści zdrowotnych dla osób starszych. Przede wszystkim taki sposób żywienia łagodzi problemy trawienne i zmniejsza ryzyko dolegliwości takich jak wzdęcia, zaparcia, niestrawność czy bóle brzucha, które często dotykają osoby starsze. Dodatkowo lekkostrawne dania są mniej obciążające dla przewodu pokarmowego, co sprzyja lepszemu wchłanianiu składników odżywczych, takich jak witaminy i minerały. Co więcej, lekkostrawne potrawy często są przygotowywane na bazie dużej ilości płynów, co wspiera nawodnienie organizmu, które kluczowe dla seniorów, u których uczucie pragnienia może być osłabione. Dobrze zbilansowana lekkostrawna dieta jest ważna dla zapobiegania utraty masy mięśniowej i niedożywienia, co często obserwuje się u osób starszych.

Sprawdź także: Dieta na dobry wzrok – jakie produkty są zdrowe dla naszych oczu?

Jak zbilansować dietę lekkostrawną dla seniora?

Dieta lekkostrawna dla seniora powinna być dopasowana do masy ciała oraz ewentualnych chorób. Przykładowo dieta dla seniora w chorobach przebiegających z gorączką i dla pacjentów w stanie wyniszczenia organizmu powinna cechować się wyższą wartością energetyczną nawet o 50% w porównaniu z wartością kaloryczną żywienia podstawowego, z kolei u seniorów otyłych kaloryczność diety należy zmniejszyć.

Aby dobrze zbilansować dietę lekkostrawną dla seniora, należy zadbać o różnorodność składników odżywczych, które wspierają zdrowie i dobre samopoczucie. Posiłki zaleca się podawać w mniejszych porcjach, ale częściej, np. 5–6 razy dziennie. Pozwoli to na łatwiejsze trawienie i lepsze przyswajanie składników odżywczych.

Zaleca się, aby sięgać po warzywa, które są delikatne dla żołądka, takie jak:

• marchewka,
• cukinia,
• dynia,
• buraki.

Owoce najlepiej spożywać po obraniu i ewentualnie ugotowaniu lub duszeniu, aby ułatwić ich trawienie. Odradza się spożywanie warzyw i owoców ciężkostrawnych, takich jak kapusta czy owoce z dużą ilością pestek. Do diety seniora należy włączyć także chude źródła białka, takie jak drób (np. gotowana pierś z kurczaka lub indyka), ryby (np. gotowany dorsz czy pstrąg) oraz jaja, co jest szczególnie istotne dla utrzymania masy mięśniowej.

Senior na diecie lekkostrawnej powinien też uwzględnić w menu produkty będące źródłem węglowodanów. Zaleca się spożywanie m.in.:

• białego ryżu,
• kaszy manny,
• makaronu z białej mąki,
• dobrze ugotowanych ziemniaków.

Należy natomiast unikać produktów pełnoziarnistych i o wysokiej zawartości błonnika, które mogą obciążać układ pokarmowy. W diecie seniora powinny znaleźć się także tłuszcze, takie jak: oliwa z oliwek, olej rzepakowy oraz niewielkie ilości masła. Jeśli jest dobrze tolerowany, to można spożywać również niskotłuszczowy nabiał. Tłuszcze te powinny być stosowane z umiarem i najlepiej, aby były dodawane pod koniec przygotowywania posiłku. Dozwolone są delikatne przyprawy, takie jak: koperek, pietruszka, majeranek, tymianek, bazylia.

Bibliografia:

1. Ciborowska H., Ciborowski A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.