Szacuje się, że w 2018 r. w Polsce chorych na nadciśnienie było 9.9 mln dorosłych osób wg danych NFZ, to ok. 31.5 % populacji. Z tego artykułu dowiesz się m.in. czym jest nadciśnienie tętnicze, jak obniżyć ciśnienie oraz jak leczyć nadciśnienie tętnicze krwi.
Spis treści:
1. Ciśnienie krwi
1.1 Prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi
1.2 Pomiar ciśnienia krwi
2. Nadciśnienie tętnicze - przyczyny
2.1 Wysokie ciśnienie tętnicze a nadciśnienie tętnicze
2.2 Jak obniżyć ciśnienie tętnicze?
3. Leczenie nadciśnienia tętniczego krwi - czy stosowanie diety pomoże?
3.1 Dieta DASH obniża ciśnienie?
3.2 Zmiana stylu życia na obniżenie ciśnienia tętniczego
Ciśnienie krwi (BP)
Nadciśnienie tętnicze jest głównym czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego, a przebieg choroby może być bezobjawowy. Dlatego u wszystkich osób dorosłych należy wykonywać regularny pomiar ciśnienia, w zależności od wyjściowych wartości:
- u zdrowych osób z optymalnym wynikiem BP pomiar powinien być wykonywany co najmniej raz na 5 lat,
- z prawidłowym BP pomiar powinien być wykonany przynajmniej raz na 3 lata,
- u osób z wysokim prawidłowym BP powinno się mierzyć raz w roku ze względu na duże prawdopodobieństwo wzrostu BP do wartości upoważniających do rozpoznania nadciśnienia.
Tabela poniżej przedstawia wartości ciśnienia oraz prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi.
|
Kategoria |
Skurczowe ciśnienie krwi [mm Hg] | Rozkurczowe ciśnienie krwi [mm Hg] |
|---|---|---|
|
Optymalne |
< 120 | < 80 |
|
Prawidłowe |
120-129 | 80-84 |
|
Wysokie prawidłowe |
130-139 | 85-89 |
|
Nadciśnienie tętnicze 1. stopnia |
140-159 | 90-99 |
| Nadciśnienie tętnicze 2. stopnia |
160-179 |
100-109 |
|
Nadciśnienie tętnicze 3. stopnia |
>= 180 | >= 110 |
|
Izolowane skurczowe nadciśnienie tętnicze |
>= 140 | < 90 |
Pomiar ciśnienia krwi
Aby wynik pomiaru ciśnienia tętniczego był wiarygodny, należy się do niego dobrze przygotować. Przed pomiarem ciśnienia krwi należy:
- nie pić kawy,
- nie palić papierosów,
- nie ćwiczyć,
- oddać mocz, aby nie czuć parcia na pęcherz,
- starać się być zrelaksowanym,
- zadbać o komfortową atmosferę i wygodne miejsce.
Podczas pomiaru należy siedzieć wygodnie, plecy powinny być oparte o krzesło, a stopy o podłogę. Ramię musi być oparte o stolik, a przedramię znajdować się na wysokości serca. Pamiętaj, że pomiar powinien być wykonany certyfikowanym, sprawnym oraz regularnie kalibrowanym urządzeniem.
Nadciśnienie tętnicze - przyczyny
Przyczyny nadciśnienia tętniczego dzielimy na pierwotne (95% przypadków) i wtórne (pozostałe 5% przypadków). W tabeli poniżej znajduje się podział przyczyn nadciśnienia tętniczego.
|
Nadciśnienie pierwotne |
Nadciśnienie wtórne |
|---|---|
| otyłość nadmierne spożycie sodu stres czynniki genetyczne |
choroby nerek |
Wysokie ciśnienie tętnicze a nadciśnienie tętnicze
Nadciśnienie, to choroba, dla której charakterystyczne jest wysokie ciśnienie krwi. Jeśli średnia wartość ciśnienia tętniczego (wyliczona co najmniej z dwóch pomiarów dokonanych w dwóch różnych dniach) są równe lub wyższe niż 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego (SCT) i/lub 90 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego (RCT) mówimy o nadciśnieniu tętniczym. Diagnozę nadciśnienia tętniczego należy skonsultować z lekarzem.
Jak obniżyć ciśnienie tętnicze?
Skuteczny wpływ w obniżeniu ciśnienia tętniczego ma:
- redukcja masy ciała w przypadku nadwagi lub otyłości,
- ograniczenie spożycia soli (produkty o wysokiej zawartości sodu to m.in. chipsy, wędliny, przyprawy instant; ilość soli w diecie nie powinna przekraczać 5 g na dzień),
- zwiększenie spożycia potasu (ich źródłem są owoce i warzywa),
- ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych - głównie czerwonego mięsa,
- zwiększenie spożycia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w postaci tłustych ryb i olejów roślinnych,
- regularne jedzenie warzyw i owoców - najlepiej 4 porcje warzyw i 1 porcję owoców dziennie,
- ograniczenie alkoholu,
- rezygnacja z palenia papierosów,
- zwiększenie aktywności fizycznej.
Jeśli chcesz zmniejszyć ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, to również powinieneś się zastosować do powyższych rad.
Leczenie nadciśnienia tętniczego krwi - czy stosowanie diety pomoże?
W wielu badaniach naukowych udowodniono, że dieta i zmiana stylu życia ma istotny wpływ na leczenie nadciśnienia tętniczego krwi. Ponadto chorobie tej często towarzyszą inne zaburzenia endokrynologiczne tj.:
- akromegalia - choroba powodująca nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu,
- nadczynność tarczycy,
- zespół Cushinga.
- zespół Conna.
Z tego powodu leczenie dietą powinno stanowić równie ważny element terapii jak farmakoterapia.
Dieta DASH obniża ciśnienie?
Według rankingu US News dieta DASH zajmuje 1 miejsce jako najzdrowsza dieta dla zdrowia serca. Stosowanie diety DASH polega na włączeniu następujących składników do menu:
- dużej ilości warzyw i owoców,
- niskotłuszczowych produktów mlecznych,
- pełnoziarnistych produktów zbożowych,
- chudego mięsa - drobiu,
- ryb,
- nasion roślin strączkowych,
- orzechów.
Według twórców diety DASH z jadłospisu należy wyeliminować:
- czerwone mięso,
- nasycone kwasy tłuszczowe,
- słodycze,
- słodkie napoje,
- sól.
Tak skomponowane menu obfituje w błonnik pokarmowy, antyoksydanty, witaminy i minerały - dzięki czemu wspiera zdrowie i działa profilaktycznie na choroby sercowo-naczyniowe w tym nadciśnienie tętnicze. Innym ciekawy modelem żywienia jest dieta śródziemnomorska, która również zapobiega nadciśnieniu tętniczemu. Kombinację obu tych diet znajdziesz w naszej ofercie. Sprawdź dietę pudełkową wegetariańską z rybami.
Zmiana stylu życia na obniżenie ciśnienia tętniczego
Badania naukowe wskazują, że regularna aktywność fizyczna może korzystnie zmniejszać ryzyko nadciśnienia tętniczego, jak i ułatwiać jego leczenie. Wysiłek fizyczny o niskiej intensywności i krótkim czasie trwania powoduje obniżenie ciśnienia i zmniejsza ryzyko śmierci o co najmniej 15%. Oznacza to, że pacjenci z nadciśnieniem powinni ćwiczyć 5-7 razy w tygodniu po około 30 minut. Do umiarkowanej aktywności fizycznej zalicza się:
- pływanie,
- spacer,
- bieganie,
- jazda na rowerze.
Aby osiągnąć jak najlepsze efekty, pacjentom zaleca się stopniową zmianę stylu życia i wybór treningu dostosowany do preferencji.
Występowanie nadciśnienia tętniczego jest coraz częstszą przyczyną wizyt lekarskich. Należy pamiętać, że rozwojowi nadciśnienia towarzyszą inne schorzenia, które skutecznie mogą obniżyć jakość życia oraz zwiększyć ryzyko przedwczesnej śmierci. W przypadku nadciśnienia niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem, wprowadź modyfikacje do swojej diety i stylu życia. A jeśli masz problem z samodzielnym zaplanowaniem menu skorzystaj z porady dietetyka lub zamów wygodną dietę pudełkową.
Bibliografia:
1. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/raport-nfz-nadcisnienie-tetnicze,7352.html
2. https://health.usnews.com/best-diet/best-diets-overall
3. Gibała M., Janowski G. 2016. ,,Znaczenie diety w prewencji oraz wyrównaniu nadciśnienie tętniczego’’
4. Wytyczne ESC/ESH dotyczące postępowania w nadciśnieniu tętniczym (2018)
Paulina Przytuła-Woszczak
Magister dietetyki w cateringu dietetycznym WygodnaDieta.pl. Wiedzę zdobyła podczas studiów na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie oraz licznych kursów. Główne zainteresowania to profilaktyka chorób cywilizacyjnych oraz wsparcie kobiet z zespołem policystycznych jajników.
