Zespół jelita drażliwego to zaburzenia czynnościowe jelit przebiegające z bólem lub dyskomfortem brzucha i powiązane z defekacją i/lub zmianą rytmu wypróżnień. Jak powinna wyglądać dieta przy jelicie drażliwym? Co jeść, a czego nie jeść w zespole jelita drażliwego? Dowiedz się, jak z pomocą odpowiedniego jadłospisu złagodzić nieprzyjemne dolegliwości i poprawić stan zdrowia.
Spis treści:
- Jak powinna wyglądać dieta przy zespole jelita drażliwego?
- Dieta w zespole jelita drażliwego – co jeść?
- Kawa a zespół jelita drażliwego
- Dieta w zespole jelita drażliwego – czego nie jeść?
- Dieta na jelito drażliwe – przepisy
Jak powinna wyglądać dieta przy zespole jelita drażliwego?
IBS (irritable bowel syndrome) należy do najczęściej występujących zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Wielu chorych nie wie, jak radzić sobie w przypadku tego schorzenia i co jeść, by uspokoić jelita.
Dieta na zespół jelita drażliwego powinna być dopasowana indywidualnie – musi uwzględniać stan zdrowia pacjenta i objawy ZJD (w celu ich monitorowania zaleca się prowadzenie dziennika żywieniowego).
Sprawdź także: Dieta low FODMAP – wesprzyj swoje jelita
Objawy zespołu jelita drażliwego zazwyczaj są przewlekłe, naprzemiennie występują okresy zaostrzeń i remisji. Często dolegliwości są powiązane ze spożywaną żywnością np. FODMAP. Rekomendacje wielu towarzystw naukowych nie są jednak całkowicie zgodne co do tego, czy u pacjentów z zespołem jelita drażliwego należy wprowadzić najpierw dietę low FODMAP, czy może jedynie pewne modyfikacje dietetyczne.
Jadłospis diety na jelito drażliwe ma na celu złagodzenie objawów i może opierać się na zasadach diety low FODMAP. Zazwyczaj zaleca się wprowadzenie krótkoterminowej próby trwającej kilka tygodni, ale pierwszy etap diety nie powinien trwać dłużej niż 6 tygodni. Przed wprowadzeniem diety należy wykluczyć występowanie zaburzeń odżywiania czy innych przeciwwskazań. Dieta low FODMAP powinna być stosowana pod okiem doświadczonego dietetyka, który poinstruuje szczegółowo pacjenta, jakich produktów należy unikać, a jakie oraz w jakiej porcji są dozwolone. Po braku pozytywnej odpowiedzi na zastosowaną dietę low FODMAP, po określonym czasie należy przerwać ten model żywienia i zastosować inny sposób leczenia. W niektórych chorobach jelit zastosowanie mają dieta lekkostrawna i gotowanie na parze. Pomóc może nasza lekkostrawna dieta pudełkowa. Dla chorych inspiracją w komponowaniu jadłospisu bywa też jeden z najzdrowszych modeli żywienia, czyli dieta śródziemnomorska. Jeśli jednak żadna zastosowana dieta nie działa i dolegliwości nie ustąpiły lub się nasiliły, koniecznie skonsultuj swoje objawy z lekarzem i dietetykiem.
Sprawdź także: Dieta lekkostrawna – na czym polega?
Dieta w zespole jelita drażliwego – co jeść?
Oprócz diety low FODMAP można także spróbować wprowadzić inne modyfikacje dietetyczne, które mogą pomóc zmniejszyć objawy związane z ZJD. Jadłospis w zespole jelita drażliwego powinien zawsze być dopasowany indywidualnie i uwzględniać odpowiednie porcje posiłków i reakcje organizmu pacjenta. Osobom z zespołem jelita drażliwego zaleca się, aby posiłki były spożywane regularnie w ciągu dnia oraz bez pośpiechu. Nie zaleca się pomijania posiłków lub pozostawiania długich przerw pomiędzy posiłkami. Należy również zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Zaleca się wypijanie co najmniej 8 szklanek płynów w ciągu doby, szczególnie wody, napojów bezkofeinowych np. ziołowych herbat. U osób zmagających się ze wzdęciami i nadmiernymi gazami pomocne może okazać się włączenie do diety owsa np. pod postacią owsianek lub siemienia lnianego (1 łyżka stołowa dziennie).
Kawa a zespół jelita drażliwego
Kawa jest jednym z napojów, który może mieć wpływ na objawy zespołu jelita drażliwego. Zawiera kofeinę, która może pobudzać przewód pokarmowy i zwiększać perystaltykę jelit, co może prowadzić do zaostrzenia biegunek. Jednak reakcja na kawę może być indywidualna i nie każda osoba z IBS będzie odczuwać negatywne skutki. Niektórym osobom z IBS kawa może nawet przynosić ulgę, ponieważ działa jako środek przeczyszczający, co może być korzystne w przypadku zaparć. Zawsze zaleca się zatem monitorowanie reakcji organizmu na spożywanie kawy i innych potencjalnie drażniących pokarmów i napojów oraz konsultację z lekarzem lub dietetykiem w celu ustalenia najlepszych strategii żywieniowych dla złagodzenia objawów IBS. Często zaleca się również ograniczenie spożycia kawy lub wybór alternatyw o niższej zawartości kofeiny, takich jak kawa bezkofeinowa lub herbaty ziołowe.
Dieta w zespole jelita drażliwego – czego nie jeść?
Czy istnieją jakieś produkty zakazane przy zespole jelita drażliwego? Jest to kwestią indywidualną. Istnieją jednak pewne produkty i czynniki, którym warto się przyjrzeć, jeśli cierpisz na zespół jelita drażliwego. Pomocne przy ZJD może być ograniczenie:
- owoców – do 3 porcji w ciągu dnia, przy czym porcję stanowi około 80 g owoców,
- kawy i herbaty – do 3 filiżanek w ciągu dnia,
- żywności wysokobłonnikowej, np. mąki lub pieczywa pełnoziarnistego, makaronu pełnoziarnistego czy brązowego ryżu,
- alkoholu oraz napojów gazowanych,
- skrobi opornej, tzn. skrobi, która nie jest trawiona w jelicie cienkim i która trafia do jelita grubego w formie niezmienionej. Skrobia oporna często jest składnikiem żywności przetworzonej lub poddawanej ponownej obróbce termicznej.
U osób z biegunką pomocne może być także unikanie w diecie sorbitolu – sztucznej substancji słodzącej, która znajduje się w wielu produktach słodkich bez cukru, dla cukrzyków czy osób odchudzających się (np. jogurtach, gumach do żucia, słodyczach bez cukru) i napojach typu light.
W przypadku zastosowania jadłospisu low FODMAP w diecie ograniczone powinny zostać:
- fruktoza, np. zawarta w owocach: jabłkach, wiśniach, winogronach, gruszkach, arbuzach, dojrzałych bananach i suszonych owocach oraz w warzywach: szparagach, przetworach pomidorowych, słodzikach, miodach, syropie z agawy i wszystkich produktach z syropem fruktozowym.
- laktoza, np. mleko lub jego przetwory, np. sery czy komercyjne jogurty, ale można spożywać warianty bez laktozy. Często dobrze tolerowane przez pacjentów są śmietanka czy masło, ze względu na niską zawartość laktozy.
- galaktoza, np. nasiona strączkowe, np. fasola, soczewica, ciecierzyca, bób,
- fruktany, np. grzyby, warzywa takie jak: kapusta, czosnek, cebula, por, przetwory pomidorowe, brokuły, brukselka, zielony groszek,
- poliole, np. słodziki: sorbitol, ksylitol, maltitol, izomalt oraz te obecne w owocach: awokado, brzoskwiniach, śliwkach, wiśniach.
Dieta na jelito drażliwe – przepisy
Omlet z malinami i bananem
Składniki:
- pół niedojrzałego banana
- 2 jajka
- 50 g malin
- 40 g jogurtu naturalnego bez laktozy
- 40 g płatków jaglanych
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- szczypta cynamonu
Sposób wykonania:
Jaja zblenduj z płatkami i bananem. Na patelni rozgrzej oliwę i wylej przygotowaną masę. Smaż z obu stron. Omlet podawaj z jogurtem i pozostałymi owocami.
Dorsz pieczony z camembertem
Składniki:
- 200 g dorsza
- pół krążka sera camembert
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- 2 szczypty pieprzu czarnego
- 3 szczypty suszonego rozmarynu
- szczypta soli
Sposób wykonania:
Rybę umyj, osusz i natrzyj oliwą. Posyp solą i dodaj pozostałe przyprawy. Rybę połóż na folii aluminiowej, na wierzch połóż cienkie kawałki sera. Całość zawiń w sakiewkę. Piecz w piekarniku nagrzanym do 190°C przez 20–25 minut.
Jeśli nie masz czasu na przygotowywanie zdrowych posiłków i właściwie opracowanie jadłospisu albo po prostu nie wiesz, jaka dieta na jelito drażliwe może okazać się skuteczna w Twoim przypadku, dobrym rozwiązaniem może okazać się odpowiednio dobrana przez dietetyka dieta pudełkowa.
