Metabolizm – co to jest? Co go przyspiesza, a co zwalnia?

Metabolizmem nazywamy ogół reakcji zachodzących w organizmie, prowadzących do wykorzystania energii, pochodzącej ze składników odżywczych z pożywienia. Procesy te mają na celu podtrzymanie funkcji życiowych, a tym samym umożliwiają nam poprawne funkcjonowanie.

Naturalne tempo metabolizmu jest uwarunkowane genetycznie, jednak istnieją sposoby, które pomagają reakcje metaboliczne przyspieszyć, a także nawyki, które mogą je spowolnić. Co to jest metabolizm, jak przyspieszyć metabolizm i jak zaburzenia metaboliczne wpływają na organizm człowieka?

Spis treści: 

1. Przemiana materii – co to jest?
2. Anabolizm i katabolizm – co to za procesy?
3. Choroby metaboliczne – czy można im zapobiegać?
4. Jak przyspieszyć metabolizm? Wskazówki
5. Jak podkręcić metabolizm? Dietą!
6. W jakim stopniu kawa przyspiesza metabolizm?
7. Co przyspiesza odchudzanie? 
8. Co spowalnia metabolizm? 
    

Przemiana materii – co to jest?

Metabolizm, nazywany czasem także przemianą materii, to zbiór mechanizmów i procesów, które zachodzą w komórkach ciała i których zadaniem jest pozyskiwanie i wykorzystywanie energii z dostarczanych organizmowi wraz z pokarmem składników odżywczych. Możemy wyróżniać dwa główne zadania metabolizmu:

•  pozyskiwanie energii ze składników odżywczych;
•  dostarczanie prekursorów do wytwarzania mikrocząsteczek, takich jak aminokwasy, do budowy białek czy zasady azotowe do budowy DNA.

Ogół procesów metabolicznych możemy podzielić na dwa mniejsze – anabolizm i katabolizm.

Anabolizm i katabolizm – co to za procesy?

Anabolizm i katabolizm to dwa ściśle połączone ze sobą procesy, które powinny znajdować się w równowadze, gdyż procesy anaboliczne zachodzą dzięki energii uzyskanej w trakcie katabolizmu.

► Anabolizm – to proces zużywania energii; prowadzi do tego, że z małych cząstek budulcowych powstają makrocząsteczki.

► Katabolizm – działa odwrotnie, jego mechanizm prowadzi do rozpadu makrocząsteczek na elementy mniejsze oraz do wytwarzania energii.

Choroby metaboliczne – czy można im zapobiegać?

Błędy w procesach metabolicznych mogą doprowadzić do pojawienia się schorzeń metabolicznych różnego rodzaju. Wyróżniamy dość sporo chorób metabolicznych, które mogą charakteryzować się odmiennym przebiegiem i nieść ze sobą różne poziomy zagrożenia dla funkcjonowania organizmu człowieka.

Ze względu na przyczynę powstania choroby metabolicznej, wyróżniamy:

► wrodzone choroby metaboliczne – związane z zaburzeniami genetycznymi, które mogą wpływać na funkcjonowanie niektórych szlaków metabolicznych, opóźniając je lub hamując. Należą do nich stosunkowo rzadkie schorzenia, takie jak: fenyloketonuria, mukopolisacharydozy, choroba Gauchera;

► nabyte choroby metaboliczne – zdarzają się znacznie częściej i mogą być spowodowane różnymi czynnikami. W wielu przypadkach przyczyną jest nieodpowiedni styl życia. Zaliczamy do nich między innymi: cukrzycę, osteoporozę, dnę moczanową.

Chorobom metabolicznym wrodzonym nie da się zapobiegać, gdyż winne im są geny. Na szczęście w wielu przypadkach możemy zmniejszyć ryzyko pojawienia się schorzeń metabolicznych nabytych. Systematyczna aktywność fizyczna oraz odpowiednio zbilansowana dieta to najlepsze czynniki profilaktyki otyłości, zaburzeń lipidowych, cukrzycy czy chorób układu krążenia.

Osoby, które nie wiedzą, jak ćwiczyć, mogą skontaktować się z trenerem personalnym, który stworzy indywidualny plan treningowy po zebraniu odpowiedniego wywiadu od klienta. Podobnie jest z dietą. Nie każdy wie, jak zdrowo się odżywiać, ale w tym zakresie pomóc nam mogą dietetycy. Tym, którzy chcą chronić się przed chorobami metabolicznymi, a nie mają czasu na gotowanie, polecamy ofertę cateringu dietetycznego, dostępną na naszej stronie internetowej.

Jak przyspieszyć metabolizm? Wskazówki

Choć naturalne tempo metabolizmu ustalane jest genetycznie i spada z wiekiem, istnieją sposoby na to, aby procesy metaboliczne przyspieszyć. Jak to zrobić? Zobaczmy?

Sprawdź także:  Jak zacząć odchudzanie?

Systematyczna aktywność fizyczna

Sport stanowi jedną z najlepszych opcji na zwiększenie metabolizmu. Ćwiczenia pozwalają nam spożytkować więcej energii, a dodatkowo poprawiają krążenie i zwiększają termogenezę, wpływając jednocześnie na przyspieszenie metabolizmu. Każdy rodzaj aktywności fizycznej pomoże nam w utrzymaniu odpowiedniej przemiany materii, jednak najskuteczniejsze w tym zakresie są interwały, polegające na wykonywaniu ćwiczeń w naprzemiennym tempie. Przygotowując treningi, warto pamiętać o tym, aby nie korzystać z jednego planu, a używać zmiennych jednostek treningowych. Takim sposobem ciało nie popadnie w rutynę.

Odpowiednia ilość snu

Nie każdy zdaje sobie sprawę, jak ważny jest sen dla prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Kiedy jesteśmy niewyspani, nasz metabolizm zwalnia, a organizm domaga się większej ilości jedzenia, aby zyskać energię, przez co zaczynamy podjadać. Warto więc zadbać o odpowiednią atmosferę snu i starać się chodzić spać o stałych porach. Jeżeli mamy problemy z zasypianiem, systematyczna aktywność fizyczna świetnie pomaga w odprężeniu umysłu i jednoczesnym zmęczeniu ciała, co może sprawić, że będziemy szybciej zapadać w sen.

Zobacz też:  Co jeść, żeby lepiej spać?

Jak podkręcić metabolizm? Dietą!

Dieta ma bardzo duże znaczenie nie tylko w zachowaniu odpowiedniego tempa metabolizmu, ale także w przyspieszeniu jego procesów. Co jeść, aby przyspieszyć metabolizm? Po pierwsze, dieta powinna być zbilansowana, bogata w usprawniający pracę jelit błonnik oraz witaminy i minerały. Warto zadbać również o odpowiednie proporcje białka, węglowodanów i tłuszczów. Najlepiej wybierać produkty jak najmniej przetworzone, gdyż to one przede wszystkim oddziałują na tempo naszego metabolizmu.

Możemy również postawić na przyprawy, które mają działanie poprawiające metabolizm. Są to między innymi:

•  cynamon;
•  kurkuma;
•  pieprz cayenne;
•  pieprz czarny;
•  imbir.

Dowiedz się więcej:  Właściwości odżywcze i odchudzające imbiru

Nie wolno zapominać także o piciu wystarczających ilości wody. Odpowiednie nawodnienie może skutecznie przyspieszyć tempo metabolizmu i ułatwić przesuwanie składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym.

Jeżeli nie masz czasu na stworzenie zbilansowanego menu, poprawiającego metabolizm, zapraszamy do przeglądania oferty naszych diet pudełkowych, z których każda zawiera składniki, wspomagające przemianę materii.

W jakim stopniu kawa przyspiesza metabolizm?

Jednym z napojów, który skutecznie może pomóc w przyspieszeniu metabolizmu, jest uwielbiana przez wielu kawa. Dzieje się tak między innymi dzięki zawartej w ziarnach kawy kofeinie, jednak nie jest to jedyna substancja, która może pobudzić przemianę materii. Pozostałe to:

•  teobromina;
•  teofilina;
•  kwas chlorogenowy.

Substancje te w niewielkich ilościach występują w kawie i mogą przyczynić się do jej lepszego działania, zarówno pobudzającego, jak i regulującego procesy metaboliczne. Najważniejsza z podanych jest oczywiście kofeina, która, jak podają badania, może zwiększyć tempo metabolizmu o 3-11% (im większe dawki, tym lepsze działanie). Więcej na temat przeczytasz we wpisie o kawie na odchudzanie.

Co przyspiesza odchudzanie? 

Chcesz osiągnąć spektakularne efekty w szybkim czasie? Niestety musimy Cię zmartwić – odpowiednio przeprowadzony proces redukcji masy ciała wymaga czasu. Rekomenduje się, aby podczas odchudzania zapotrzebowanie kaloryczne było pomniejszone o 500-1000 kcal.  A, aby zrzucić 1 kg, należy dostarczyć organizmowi aż 7000 kcal mniej niż potrzebuje. Musisz się uzbroić w cierpliwość, aby osiągnąć swoje wymarzone efekty. Możesz jednak zastosować się do kilku wskazówek, które pomogą Ci wspomóc proces odchudzania:

•  spożywaj regularnie posiłki; 
•  wybieraj produkty pełnowartościowe – a podstawą Twojej diety niech będą owoce i warzywa;
•  staraj się unikać słodyczy i fastfoodów;
•  pij regularnie wodę; 
•  pamiętaj o aktywności fizycznej. 

Co spowalnia metabolizm? 

Tak jak już wspominaliśmy mamy duży wpływ na przemianę materii. Jeśli nie chcesz spowolnić swojego metabolizmu staraj się unikać:

•  długich przerw pomiędzy kolacją a śniadaniem;
•  zbyt niskiej ilości białka w diecie;
•  podjadania pomiędzy głównymi posiłkami;
•  picia słodkich napojów – wybieraj wodę;
•  internetowych diet, które nie są dostosowane do potrzeb Twojego organizmu; 
•  stresu. 

 Jeśli nie wiesz jaka dieta pudełkowa będzie dla Ciebie odpowiednia, to zapraszamy do kontaktu z naszymi dietetykami lub samodzielnego obliczenia zapotrzebowania kalorycznego. 
 

Paulina Przytuła-Woszczak

Magister dietetyki w cateringu dietetycznym WygodnaDieta.pl. Wiedzę zdobyła podczas studiów na Uniwersytecie Przyrodniczym w Lublinie oraz licznych kursów. Główne zainteresowania to profilaktyka chorób cywilizacyjnych oraz wsparcie kobiet z zespołem policystycznych jajników.