Dieta jelitowa - co jeść w trakcie problemów z jelitami

Zastanawiasz się, czy istnieje jakaś jedna uniwersalna dieta na problemy z jelitami? Czy dieta lekkostrawna na jelita to dobre rozwiązanie? Co jeść na problemy z jelitami jak powinna wyglądać dobrze zbilansowana dieta dla jelit? Przeczytaj poniższy artykuł, w którym odpowiadamy na powyższe pytania i przedstawiamy, jak skomponować zbilansowany jadłospis diety na chore jelita.

Spis treści:

1. Dieta na jelita – czyli jaka?
   • Dieta na zespół jelita drażliwego 
   • Dieta przy zapaleniu jelit
   • Dieta na jelita po antybiotyku
2. Jakie produkty pomogą jelitom?
3. Czego nie jeść w trakcie choroby jelit?
4. Co jeść w trakcie choroby wrzodowej jelit?
5. Dieta w trakcie zaparć

Dieta na jelita – czyli jaka?

Dieta na chore jelita powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i dolegliwości. Nie istnieje jedna dieta na problemy z jelitami. Wszystko zależy bowiem od tego, jaka jest przyczyna dolegliwości oraz jakie są objawy. Poniżej przedstawiamy kilka przykładów diet przy problemach z jelitami i skutecznych diet na jelita i żołądek.

Dieta na zespół jelita drażliwego 

Dieta na jelito drażliwe powinna zostać dopasowana indywidualnie na podstawie obserwacji stanu pacjenta, a najlepiej po analizie dziennika żywieniowego. Ważne jest także, czy pacjent zmaga się z biegunkami lub zaparciami. Z diety na drażliwe jelito wyklucza się produkty, które nasilają nieprzyjemne dolegliwości. Najczęściej są to: 

• produkty powodujące wzdęcia np. cebula, czosnek, kapusta, nasiona roślin strączkowych, kalafior, brokuły, brukselka, kukurydza,
• mleko i produkty mleczne,
• kawa,
• suszone owoce i niektóre świeże owoce, np. jabłka, gruszki czy cytrusy, 
• produkty z mąki oczyszczonej,
• jaja,
• drożdże,
• ostre przyprawy,
• produkty smażone, tłuste dania,
• fast foody.

Należy jednak pamiętać, iż każdy organizm jest inny, dlatego przy zespole drażliwego jelita kluczowa jest uważna obserwacja. Pozwoli to wyeliminować z diety tylko te produkty, które nasilają dolegliwości.

Sprawdź także: Dieta low FODMAP – wesprzyj swoje jelita

Dieta przy zapaleniu jelit

W stanach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit zalecana jest dieta lekkostrawna, która nie obciąża układu pokarmowego i reguluje metabolizm. Chorzy mogą mieć zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze, dlatego priorytetem jest wysokowartościowy jadłospis, który dostarczy organizmowi wszystko, czego potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania.

Sprawdź także: Dieta lekkostrawna - na czym polega?

Dieta na jelita po antybiotyku

Antybiotyki mogą wpływać na równowagę mikroflory jelitowej, zabijając zarówno szkodliwe, jak i korzystne bakterie. W związku z tym po zakończeniu antybiotykoterapii ważne jest przywrócenie odpowiedniej mikroflory jelitowej. W zadbaniu o jelita po antybiotyku może pomóc spożywanie naturalnych probiotyków, np.: jogurtów naturalnych, kefiru, kiszonych ogórków, kwaszonej kapusty.

Jakie produkty pomogą jelitom?

Przepisy diety na chore jelita powinny być dopasowane w zależności od przebiegu choroby i objawów. Trudno wskazać uniwersalne produkty, które będą dobre dla każdego. Inne produkty będą zalecane przy przeroście bakteryjnym jelita cienkiego (SIBO), a inne przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Dieta jelitowa zawsze powinna być dobrana indywidualnie do potrzeb chorego. 

W wielu chorobach jelit zaleca się dietę lekkostrawnę, niskoresztkowa (z wyjątkiem przypadków zaparć atonicznych). Źródłem białka w diecie powinny być: chude mięsa z małą ilością tkanki łącznej; cielęcina, królik, drób młody, oraz jaja na miękko, jogurt, kefir, świeży twarożek. Istotna jest także rola ryb w diecie – głównie chudych gatunków. Z tłuszczów wskazane są: masło, śmietanka, oleje. Źródłem węglowodanów powinny być produkty zbożowe takie jak: biała mąka, drobne kasze, pieczywo pszenne – jasne, sucharki. Warzywa zaleca się młode, niskoresztkowe, w postaci gotowanej, rozdrobnionej. Ziemniaki podaje się w postaci purée.

Podczas planowania diety na chore jelita wykorzystuje się pokarmy poprawiające perystaltykę jelit. Zaliczają się do nich:

• produkty wysokoresztkowe – bogate w błonnik nierozpuszczalny, np.: pieczywo razowe, grube kasze, otręby, w mniejszych ilościach warzywa i owoce;
• pokarmy wywołujące procesy fermentacyjne w jelitach, np.: miód, słodycze galaretowate z sorbitolem, cukier mleczny, syropy owocowe, soki: jabłkowy, winogronowy, gruszkowy, bogate we fruktozę i sorbitol, dżemy, śliwki suszone;
• fermentowane przetwory z mleka, świeży kefir, zsiadłe mleko;
• woda mineralna gazowana;
• kwaśne owoce i warzywa (bogate w kwasy organiczne) oraz buraki ćwikłowe, papryka;
• napoje i dania zimne, słone, mocno przyprawione;
• tłuszcze;
• kawa naturalna.

Z kolei do pokarmów osłabiających perystaltykę jelit zaliczają się:

• napoje garbnikowe, ściągające – napar z suszonych czarnych jagód, mocna gorzka herbata, kakao na wodzie, wino czerwone wytrawne,
• napoje gorące, 
• mąka ziemniaczana, kisiel, ryż, żelatyna,
• warzywa i owoce bogate w błonnik rozpuszczalny – pektyny (marchew, dynia, banan, jabłko tarte),
• sucha żywność.

Ponieważ chorzy z dolegliwościami jelitowymi często cierpią na brak łaknienia, posiłki powinny być nie tylko smaczne, ale i atrakcyjne wizualnie. Warto sięgać po sezonowe produkty i dowiedzieć się, jakie warzywa i owoce jeść wiosną, a które lepiej spożywać latem czy jesienią.

Czego nie jeść w trakcie choroby jelit?

Dobrze dobrana dieta odgrywa bardzo ważną rolę w chorobach jelit. Dobór produktów i potraw w diecie przy problemach z jelitami zależy od jednostki chorobowej, typowych objawów (biegunka, zaparcia), stanu chorego i chorób współistniejących. Istnieją jednak pokarmy i dania, które zazwyczaj nie będą wskazane u większości osób, które zmagają się z problemami jelitowymi. Są to:

• ostre pokarmy,
• produkty wysokoprzetworzone,
• tłuste i obfite posiłki,
• słodycze,
• kofeina,
• alkohol.

Co jeść w trakcie choroby wrzodowej jelit?

W przypadku choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy większą wagę przypisuje się leczeniu farmakologicznemu. Jeśli chodzi o żywienie w chorobie wrzodowej, to zaleca się dietę łatwostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Dieta w chorobie wrzodowej powinna być pełnowartościowa, czyli zawierać odpowiednią ilość białka, tłuszczów, węglowodanów, witamin i soli mineralnych, zgodnie z przyjętymi normami dla ludzi zdrowych. 

Przy chorobie wrzodowej w diecie ogranicza się produkty i potrawy pobudzające czynność wydzielniczą żołądka. Są to: 

• mocne rosoły, 
• buliony, 
• esencjonalne wywary warzywne, 
• wywary grzybowe, 
• galarety, 
• woda gazowana, 
• kwaśne napoje, 
• nierozcieńczone soki z owoców i warzyw, 
• napoje alkoholowe (wino, piwo), 
• kawa naturalna, 
• mocna herbata, 
• produkty marynowane i wędzone, 
• potrawy pikantne i słone, 
• dania smażone i pieczone, 
• ostre przyprawy.

Należy obserwować reakcje organizmu i wykluczać z diety pokarmy, które wywołują i nasilają dolegliwości. Jeśli chodzi o metody obróbki termicznej, w diecie przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy zaleca się:

• gotowanie w wodzie,
• gotowanie na parze i w kombiwarach,
• duszenie bez obsmażania na tłuszczu. 

Tłuszcz dodaje się do gotowych potraw. Zupy i sosy można podprawiać zawiesiną z mąki i śmietanki lub mąki i mleka. Zalecane są też zupy przecierane, warzywa (np. dynia, kabaczek, cukinia, szpinak, szparagi) i owoce (dojrzałe, soczyste, bez skórki, np. banany, brzoskwinie), które należy podawać gotowane, w postaci rozdrobnionej. 

Dieta w trakcie zaparć

W przypadku zaparć wiele osób szuka diety na oczyszczenie jelit z zalegającej treści pokarmowej. Skuteczna może być dieta bogatoresztkowa uwzględniająca duże ilości płynów. Do produktów zalecanych w diecie bogatej w błonnik zaliczane są:

• woda mineralna, soki, kompoty,
• pieczywo razowe z dodatkiem otrąb, chleb graham, chrupki, kasza gryczana, jaglana, ryż brązowy, płatki owsiane, płatki kukurydziane, otręby, mąka razowa,
• mleko i mleczne napoje fermentowane, np. jogurt, kefir, maślanka,
• warzywa (oprócz wzdymających) i owoce w każdej postaci – świeże, suszone, w formie: przetworów, soków, przecierów, nektarów.

Zaparcia mogą nasilać: 

• słodkie napoje, 
• mocna herbata i kawa, 
• kakao, 
• nieświeże kwaśne mleko,
•  ryż biały, 
• płatki ryżowe, 
• kasza manna, 
• mąka ziemniaczana, 
• pieczywo jasne, 
• pieczywo cukiernicze, 
• tłuste produkty zwierzęce, np. tłuste mięso, wędlina, smalec, boczek, 
• warzywa wzdymające (kapustne, cebulowe, strączkowe), 
• dżemy wysokosłodzone, 
• czekolada (czekolada i kakao zawierają teobrominę, która spowalnia perystaltykę jelit).

Przy niektórych problemach jelitowych poleca się catering dietetyczny dopasowany do indywidualnych potrzeb. Jeśli jednak nie masz pewności, jaka dieta będzie odpowiednia przy Twoich dolegliwościach, koniecznie skonsultuj się z dietetykiem, który przeprowadzi szczegółowy wywiad i dobierze odpowiednie postępowanie.

Bibliografia:

1. Ciborowska H., Ciborowski A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2021.