Dieta ketogeniczna, choć znana głównie jako sposób odżywiania dorosłych, może być stosowana również u dzieci, ale wymaga to szczególnej ostrożności. Stosowanie jej w pediatrii najczęściej ma charakter terapeutyczny. Poniżej szczegółowo wyjaśniamy, czy dieta ketogeniczna to dobra i skuteczna dieta dla dzieci oraz jakie są korzyści i ryzyka z nią związane.
Spis treści
- Bezpieczeństwo stosowania diety ketogenicznej u dzieci
- Jakie są korzyści i zagrożenia związane z dietą ketogeniczną dla dzieci?
- Jak wprowadzić dietę ketogeniczną u dziecka? Praktyczne porady
- Wpływ diety ketogenicznej na rozwój dzieci
- Czy dieta ketogeniczna może prowadzić do niedoborów u dzieci?
- Przykładowe jadłospisy ketogeniczne dla dzieci
Bezpieczeństwo stosowania diety ketogenicznej u dzieci
Dieta ketogenna to dieta wysokotłuszczowa, w której znacząco ogranicza się podaż węglowodanów. Wraz z białkiem zazwyczaj stanowią ok. 10% wartości energetycznej menu, a pozostałe 90% zapotrzebowania pokrywają tłuszcze. Taki sposób żywienia zmusza organizm do przestawienia się na wykorzystywanie tłuszczu jako głównego źródła energii. W wątrobie tłuszcze są przekształcane w ketony, które stają się alternatywnym paliwem dla komórek. Proces ten prowadzi do stanu zwanego ketozą.
Stosowanie diety ketogenicznej u dzieci wymaga szczególnej uwagi i nadzoru lekarza. Dieta ta nie powinna być podejmowana na własną rękę przez rodziców, np. w celu walki z otyłością. Ketoza w leczeniu dietetycznym jest często stosowana jako terapia leczenia padaczki lekoopornej u dzieci oraz w niektórych rzadkich chorobach metabolicznych, takich jak deficyt transportera glukozy 1 czy deficyt dehydrogenazy pirogronianowej. Badania pokazują, że dieta ketogeniczna dla dzieci z padaczką, może skutecznie zmniejszać częstość napadów padaczkowych i poprawiać jakość życia dzieci, ale brakuje dowodów na jej skuteczność w przypadku innych chorób.
Sprawdź także: Jak zachęcić dziecko do zdrowego jedzenia?
Jakie są korzyści i zagrożenia związane z dietą ketogeniczną dla dzieci?
Stosowanie diety ketogenicznej u dzieci i nastolatków bez wyraźnych wskazań medycznych i tylko z powodu panujących trendów żywieniowych nie jest dobrym rozwiązaniem. Dieta keto dla dziecka może być wskazana wyłącznie w leczeniu padaczki lekoopornej czy wrodzonych wad metabolizmu, jednak jest bardzo restrykcyjna i wymaga precyzyjnego planowania oraz nadzoru specjalistów, m.in.: lekarza neurologa, dietetyka, psychologa. Wprowadzanie jej bez uzasadnienia medycznego może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, zaburzeń wzrostu i rozwoju, a także innych potencjalnych problemów zdrowotnych. Dlatego decyzję o zastosowaniu diety ketogenicznej należy podjąć wyłącznie po konsultacji z lekarzem i dietetykiem.
Istnieje wiele działań niepożądanych wynikających ze stosowania diety ketogennej. Niektóre z nich występują nawet w czasie przestrzegania zaleceń żywieniowych. Inne mogą pojawiać się, gdy jadłospis diety ketogennej dla dzieci nie jest właściwie zbilansowany i precyzyjnie opracowany. Najczęściej obserwuje się:
- zaburzenia układu sercowo-naczyniowego,
- powikłania związane z układem pokarmowym, np. nudności, wymioty, zaparcia, biegunki, refluks,
- zaburzenia układu moczowego – kamica nerkowa może dotyczyć 3–7% dzieci na diecie keto,
- niedobór masy kostnej.
Bardzo ważne jest to, iż wielu tych działań niepożądanych można uniknąć, wprowadzając odpowiednie modyfikacje w diecie, dlatego tak ważny jest ścisły nadzór lekarza podczas stosowania menu keto.
Sprawdź także: Jak zachęcić dziecko do jedzenia warzyw?
Jak wprowadzić dietę ketogeniczną u dziecka? Praktyczne porady
Zazwyczaj po pozytywnej ocenie kwalifikującej dziecko do rozpoczęcia diety ketogenicznej, stopniowo wprowadza się modyfikacje dietetyczne. Zmiany te obejmują:
- uregulowanie pór spożywanych posiłków,
- dbanie o prawidłowe nawadnianie organizmu,
- ograniczenie spożycia słodzonych napojów i słodyczy,
- zamianę leków.
Kolejnym krokiem jest podjęcie przez zespół medyczny decyzji o tym, czy dieta ketogenna będzie stosowana w warunkach domowych, czy podczas hospitalizacji. Zazwyczaj zaleca się pobyt w szpitalu, ponieważ daje to znacznie większe możliwości dokładnej obserwacji stanu klinicznego dziecka (np. wykonywania badań z krwi, USG itp.) i pozwala na dokładnie monitorowanie stanu ketozy.
Istnieją różne metody wprowadzania terapii dietą ketogenną u dzieci. Czasami rozpoczyna się ją głodówką, która trwa 12–24 h. Ma to miejsce szczególnie wtedy, gdy pożądane jest szybsze uzyskanie stanu ketozy, np. u pacjentów padaczką. U dzieci z deficytem GLUT1 dietę ketogeniczną wprowadza się bez okresu głodówki.
Następnym krokiem jest podawanie ketogennych posiłków. Można to robić na dwa sposoby:
- stopniowo zwiększać kaloryczność posiłków ketogennych, aż do momentu osiągnięcia docelowej wartości diety;
- od razu wprowadzić menu o pełnej kaloryczności, ale z dnia na dzień zwiększać udział tłuszczów, np. wprowadzając najpierw keto kolacje dla dzieci, a następnie pozostałe posiłki: wysokotłuszczowe śniadanie i keto obiad.
Wpływ diety ketogenicznej na rozwój dzieci
Niektóre badania wskazują, iż dieta ketogenna dla dzieci może wpływać na zahamowanie wzrostu, co może wynikać z nieodpowiedniej podaży białka i zbyt niskiej wartości energetycznej diety. O ile zjedzone od czasu do czasu wysokotłuszczowe keto śniadanie dla dzieci – będące urozmaiceniem codziennego menu – nie spowoduje istotnych zmian w organizmie, o tyle długoterminowe utrzymywanie w diecie dużej przewagi udziału tłuszczów nad białkiem i węglowodanami, może doprowadzić do różnych powikłań. Często obserwuje się np. niedobory masy kostnej. Aby temu zapobiegać, bardzo ważne jest stosowanie odpowiedniej suplementacji witaminowo-mineralnej, co szczegółowo omawiamy poniżej.
Czy dieta ketogeniczna może prowadzić do niedoborów u dzieci?
Tak, dieta keto dla dziecka – jeśli nie jest specjalistycznie opracowana i stosowana pod nadzorem lekarza – może być niedoborowa. Dieta ketogenna u dzieci może wiązać się z koniecznością stałej suplementacji witamin i minerałów przez cały okres stosowania terapii. Najczęściej stosuje się suplementy zawierające witaminy i związki mineralne, w tym pierwiastki śladowe, takie jak selen. Należy również zwrócić uwagę na odpowiednią podaż wapnia i witaminy D3. Czasami lekarz może zlecić także dodatkową suplementację np. karnityną, cytrynianami, solą, selenem, magnezem, cynkiem, fosforem, żelazem, miedzią, MCT czy środkami na zaparcia. Należy jednak wyraźnie podkreślić, iż suplementacja powinna być skonsultowana z lekarzem.
Przykładowe jadłospisy ketogeniczne dla dzieci
Poniżej przedstawiamy przykładowe przepisy diety keto dla dzieci, dzięki którym możesz zwizualizować sobie, jak wygląda keto śniadanie dla dzieci czy jakie obiady można podawać, by doprowadzić do stanu ketozy. Podkreślamy jednak, że nie należy wprowadzać takiego menu bez konsultacji z lekarzem. Jeśli chcesz zapewnić swojemu dziecku zdrowe posiłki i mieć pewność, że jego menu będzie prawidłowo zbilansowane, zdecyduj się na catering pudełkowy. Przygotowana przez dietetyka i dostosowana do indywidualnych potrzeb dziecka dieta pudełkowa to dobry sposób na wspieranie rozwoju młodego organizmu.
Śniadanie: jajecznica z awokado
Składniki:
- 30 g awokado
- 15 g masła
- 1 jajko (około 50 g)
- 10 g sera śmietankowego (pełnotłustego)
- szczypta soli
Sposób przygotowania:
Rozpuść masło na małej patelni na małym ogniu. W miseczce roztrzep jajko i dodaj do niego ser śmietankowy. Dokładnie wymieszaj całość, aby połączyć składniki. Wlej masę jajeczną na patelnię z rozgrzanym masłem i smaż na małym ogniu, delikatnie mieszając, aż jajecznica się zetnie. Obierz awokado, pokrój na plasterki i podaj obok gotowej jajecznicy. Całość posyp szczyptą soli. Podawaj na ciepło.
Obiad: kurczak z brokułem w sosie serowym
Składniki:
- 50 g piersi z kurczaka
- 30 g masła
- 40 g brokułów
- 20 g sera cheddar (pełnotłustego)
- 1 łyżka oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego
- szczypta soli i pieprzu
Sposób przygotowania:
Ugotuj brokuły na parze do miękkości i odstaw na bok. Pokrój pierś z kurczaka na małe kawałki, posól i popieprz do smaku. Rozgrzej połowę masła na patelni i podsmaż kawałki kurczaka na złoty kolor. W małym rondelku rozpuść pozostały tłuszcz, dodaj starty ser cheddar i mieszaj, aż powstanie gładki sos. Polej kurczaka i brokuły sosem serowym. Skrop całość oliwą z oliwek (lub olejem rzepakowym) przed podaniem.
Kolacja: keto łosoś z awokado i serkiem na sałacie
Składniki:
- 40 g łososia (wędzonego lub gotowanego na parze)
- 20 g awokado
- 15 g masła
- 10 g serka śmietankowego (pełnotłustego)
- 1 mały liść sałaty
- Szczypta soli i odrobina soku z cytryny
Sposób przygotowania:
Rozpuść masło i lekko podgrzej łososia na patelni, jeśli używasz gotowanego. Jeśli łosoś jest wędzony, możesz pominąć podgrzewanie. Pokrój awokado na plasterki i skrop je sokiem z cytryny, aby zapobiec ciemnieniu. Na liść sałaty nałóż plasterki awokado, kawałki łososia i delikatnie rozsmaruj serek śmietankowy na wierzchu. Dopraw całość szczyptą soli.
Bibliografia:
- Gudej-Rosa S., Dieta ketogenna w praktyce medycznej, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2024.
- Dudzińska M., Dieta ketogenna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa, 2014.
.png)
