Wielu rodziców po usłyszeniu diagnozy cukrzycy u dziecka nie wie, jak postępować i jak prawidłowo skomponować jadłospis. Wyjaśniamy, czy cukrzyca u dzieci jest uleczalna oraz podpowiadamy, od czego zacząć wprowadzanie zmian do diety dla dziecka z cukrzycą typu 1 i 2.
Spis treści:
- Podstawowe zasady diety cukrzycowej dla dzieci
- Ładunek i indeks glikemiczny
- Dieta w cukrzycy typu 2 u dzieci
- Jakie produkty są bezpieczne dla dzieci z cukrzycą?
- Jak komponować posiłki dla dziecka z cukrzycą – praktyczne porady
- Wpływ diety cukrzycowej na rozwój dziecka
- Jak kontrolować poziom glukozy we krwi dziecka z pomocą diety?
- Przykładowe jadłospisy cukrzycowe dla dzieci
Podstawowe zasady diety cukrzycowej dla dzieci
Najczęściej diagnozowaną u dzieci formą cukrzycy jest cukrzyca typu 1. Polega ona na utracie zdolności trzustki do wytwarzania insuliny, która reguluje poziom glukozy we krwi. Dlatego najważniejszym elementem leczenia cukrzycy typu 1 u dzieci i u dorosłych jest stałe monitorowanie stężenia cukru we krwi i odpowiednie dawkowanie hormonu.
Oprócz insuliny wpływ na stężenie glukozy ma dieta. Odpowiednio zbilansowane posiłki pozwalają na utrzymanie cukru na bezpiecznym poziomie i ograniczenie wahań. Nieprawidłowo skomponowane posiłki mogą powodować błyskawiczny wzrost, a później szybki spadek poziomu glukozy we krwi, co jest najbardziej niebezpieczne dla młodych pacjentów z cukrzycą. Hipoglikemia (zbyt niski poziom cukru) może prowadzić bowiem do bardzo poważnych skutków zdrowotnych.
Sprawdź także: Jak powinna wyglądać dieta przy cukrzycy typu 2?
Jak powinna wyglądać dieta dla dziecka z cukrzycą? Podczas jej komponowania najważniejszym elementem jest określenie zapotrzebowania kalorycznego. Aby to zrobić, wystarczy skorzystać z kalkulatora dostępnego online. Określenie dziennego zapotrzebowania na kalorie jest podstawą, ponieważ cukrzyca zwiększa ryzyko wystąpienia wahań wagi. Nieodpowiednio dopasowany pod względem kaloryczności jadłospis może doprowadzić do otyłości lub niedowagi.
Po określeniu kaloryczności diety należy zaplanować 5–6 posiłków w ciągu dnia. Mniejsze porcje będą lepsze, ponieważ nie powodują nagłego wzrostu poziomu glukozy we krwi. Ważne jest też, aby posiłki były spożywane w równych odstępach czasowych, co około 3–3,5 h. To pozwoli na wyregulowanie poziomu cukru i zadziałanie podanej po posiłku insuliny. W wykształceniu prawidłowych nawyków – szczególnie na początku wprowadzania zmian – pomocna jest dieta pudełkowa. Zbilansowane, pełnowartościowe menu skomponowane przez dietetyka i dopasowane do indywidualnych potrzeb przyczyni się do poprawy stanu zdrowia i samopoczucia.
Posiłki w diecie dla dziecka z cukrzycą typu 1 powinny zawierać wszystkie makroskładniki w odpowiedniej proporcji. Zaleca się skorzystanie z talerza zdrowego żywienia, który pomaga określić, ile węglowodanów, białka i tłuszczów powinno być w każdym posiłku.
Ładunek i indeks glikemiczny
Ważnymi pojęciami w kontekście diety dla diabetyka są: indeks glikemiczny (IG) oraz ładunek glikemiczny (ŁG).
- IG określa, jak szybko po spożyciu danego produktu żywnościowego następuje wzrost stężenia glukozy we krwi.
- ŁG określa ten sam parametr, lecz dla całego posiłku, a nie konkretnego produktu.
Określenie ŁG jest ważniejsze, ponieważ wskazuje, jak dany posiłek podniesie poziom cukru we krwi, a nie jest „suchą” wartością jak IG. Ten ostatni wskaźnik przydaje się z kolei w dobieraniu odpowiednich produktów.
Dieta w cukrzycy typu 2 u dzieci
Coraz częściej na świecie pojawiają się przypadki cukrzycy typu 2 wśród dzieci. Jest to choroba metaboliczna spowodowana nieprawidłowym trybem życia, między innymi niewłaściwym żywieniem. Dieta cukrzycowa typu 2 dla dzieci nie różni się w dużym stopniu od tej zalecanej w przypadku stwierdzenia pierwszego typu choroby. Należy pamiętać, aby oprócz diety zadbać o aktywność fizyczną, która poprawia wrażliwość na insulinę.
Sprawdź także: Cukrzyca – kompendium wiedzy.
Jakie produkty są bezpieczne dla dzieci z cukrzycą?
Dieta cukrzycowa dla dziecka nie różni się w znaczny sposób od tradycyjnej. Ważne jest, aby zwracać uwagę na źródła węglowodanów w diecie i unikać produktów zawierających tzw. cukry proste, są to m.in.:
- cukierki,
- miód,
- suszone owoce,
- słodzone napoje,
- soki owocowe,
- wyroby cukiernicze,
- białe bułki,
- wafle ryżowe,
- płatki kukurydziane,
- ziemniaki.
Warto włączyć do diety pełnoziarniste produkty zbożowe, takie jak:
- kasza,
- ryż,
- płatki owsiane,
- chleb z pełnego ziarna,
- makaron z pszenicy durum,
- niskoskrobiowe warzywa.
Błonnik w pełnym ziarnie zmniejsza IG danego produktu, co jest korzystne w kontekście uczucia sytości i poziomu glikemii. Warto wykorzystywać przepisy diety bezcukrowej dla dzieci, pamiętając, że do prawidłowego rozwoju dziecko potrzebuje wszystkich makroskładników, więc nie należy radykalnie ograniczać diety.
Produkty będące źródłem białka powinny być takie same jak w diecie zdrowego dziecka. W menu mogą znaleźć się:
- niskotłuszczowe produkty mleczne,
- jaja,
- chude mięso,
- ryby.
Źródła zdrowych tłuszczów to natomiast m.in.:
- orzechy,
- nasiona z pestek dyni,
- oliwa z oliwek,
- olej rzepakowy i lniany,
- tłuste ryby morskie.
Sprawdź także: Co może jeść diabetyk?
Jak komponować posiłki dla dziecka z cukrzycą – praktyczne porady
Każdy posiłek w diecie dziecka z cukrzycą powinien zawierać źródła węglowodanów, tłuszczów i białka. Owoce, chociaż stanowią źródło cukrów prostych, są zdrowe i należy je włączyć do menu w mniejszych porcjach, najlepiej w daniach z dodatkiem białka (np. chudym twarogiem) oraz źródłem tłuszczów (np. olejem lnianym).
Produkty w diecie dla cukrzyka powinny być jak najmniej przetworzone i jak najmniej „rozgotowane”. Miksowanie i rozgotowywanie zwiększają indeks glikemiczny.
Zamiast cukru można używać zamienników, które nie podwyższają poziomu glukozy we krwi. Zalecane są:
- ksylitol,
- maltitol,
- stewia,
- erytrytol.
Miód czy syrop glukozowo-fruktozowy działają na organizm tak samo jak biały cukier, więc nie są zalecane.
Jeśli chodzi o przekąski dla dzieci z cukrzycą, to nie powinny składać się z dużej ilości cukru i białej mąki. Zamiast drożdżówki z dżemem, warto przygotować dziecku zbilansowaną przekąskę z węglowodanami złożonymi, np. płatki owsiane z orzechami i jogurtem.
Warto mieć na uwadze, że osobom dorosłym insulinę podaje się przed posiłkiem, natomiast dzieciom po posiłku. Jej ilość należy dopasować po zjedzeniu dania.
Wpływ diety cukrzycowej na rozwój dziecka
Prawidłowe dopasowanie diety i dawek insuliny pozwala na odpowiedni wzrost dziecka i rozwój. Częste wahania stężenia insuliny we krwi mogą być źródłem zaburzeń, a w konsekwencji doprowadzić do nadwagi i otyłości lub niedowagi i niedożywienia.
Jak kontrolować poziom glukozy we krwi dziecka z pomocą diety?
Podstawą w procesie kontrolowania poziomu glukozy we krwi dziecka jest podawanie odpowiednio skomponowanych potraw o stałych porach. Pierwszy posiłek nie powinien być bogaty w węglowodany, aby wyjściowy poziom cukru o poranku nie był za wysoki. Na śniadanie polecane są zatem dania bogate w białko i tłuszcze.
Warto zwrócić uwagę także na kolację, by wieczorem nie dostarczać zbyt wielu kalorii (chyba że lekarz lub dietetyk zaleci podawanie tzw. posiłku nocnego). Kolacja powinna być lekka i zdrowa oraz składać się z produktów o niskim IG, aby uniknąć hipoglikemii (zbyt niskiego stężenia glukozy) w nocy.
Przykładowe jadłospisy cukrzycowe dla dzieci
Przepisy diety cukrzycowej dla dzieci powinny bazować na produktach o niskim indeksie glikemicznym, możliwie jak najmniej przetworzonych. Poniżej przedstawiamy przykładowy jadłospis na 1 dzień.
Śniadanie: kanapka z pełnoziarnistego chleba z awokado, pomidorem i chudą wędliną drobiową
II śniadanie: jogurt naturalny z płatkami jęczmiennymi, z brzoskwinią i orzechami włoskimi
Przekąska: kefir naturalny, jabłko, orzechy nerkowca
Obiad: duszona pierś z kurczaka z sosem pieczarkowym, kapusta kiszona, ryż basmati
Kolacja: sałatka z makaronu z pszenicy durum, z brokułami, ciecierzycą, oliwą z oliwek i serem feta
