Dieta ketogeniczna a poziom cholesterolu – co mówią badania?

Dieta wysokotłuszczowa i niskowęglowodanowa zyskała na popularności jako sposób na szybką utratę masy ciała. Wątpliwości budzi jednak jej wpływ na cholesterol i serce. Dieta ketogeniczna wciąż jest badana, a skutki jej stosowania w dłuższej perspektywie wymagają głębszych analiz. Sprawdzamy, czy dieta ketogeniczna to dobra dieta na wysoki cholesterol i jak wpływa na lipidogram.

Spis treści

1. Jak dieta ketogeniczna wpływa na cholesterol?
2. Mechanizmy działania diety ketogenicznej na lipidogram
3. Porównanie wpływu różnych diet na poziom cholesterolu
4. Zmiany poziomu cholesterolu LDL i HDL
5. Rola tłuszczów nasyconych i nienasyconych a cholesterol

Jak dieta ketogeniczna wpływa na cholesterol?

Tłuszcze w diecie ketogenicznej przeważają nad węglowodanami i białkiem, aby zmusić organizm do produkcji ciał ketonowych jako alternatywnego źródła energii dla tkanek w organizmie. Chociaż dieta ketogeniczna jest popularyzowana jako stosunkowo bezpieczna dla organizmu, to długoterminowe konsekwencje ketozy nie są w pełni zbadane. Wysoka podaż nasyconych kwasów tłuszczowych może prowadzić do wzrostu poziomu cholesterolu całkowitego i cholesterolu lipoprotein o niskiej gęstości (LDL)^[1]. Inne dane podają, iż dieta keto może zmniejszać stężenie cholesterolu całkowitego, triglicerydów, a także zwiększać stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein o dużej gęstości (HDL)^[2]. Problem stanowi brak oficjalnej terminologii dotyczącej diet niskowęglowodanowych i wysokotłuszczowych, istnieje także wiele odmian diety keto np. dieta ketonowa optymalna. Badania dotyczące wpływu diety ketogenicznej na poziom cholesterolu przynoszą często odmienne wyniki. Przede wszystkim brakuje również badań dotyczących długoterminowego wpływu stosowania jadłospisu tego typu. Korelacja między dietą ketogeniczną a wysokim cholesterolem nie jest jednoznaczna.

Przed rozpoczęciem diety ketogenicznej, zwłaszcza jeśli ma się problem z cholesterolem lub inne problemy zdrowotne (np.: cukrzycę, otyłość, problemy sercowo-naczyniowe, choroby wątroby, nerek) warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem. Mogą oni pomóc w dostosowaniu menu do indywidualnych potrzeb oraz monitorować wpływ diety na profil lipidowy. Biorąc jednak pod uwagę brak wystarczających badań naukowych i tym samym oficjalnych stanowisk naukowych, nie zaleca się stosowania diety keto w zaburzeniach lipidowych.

Dogłębniej poznana jest relacja między dietą ketogeniczną a wątrobą. Do skutków ubocznych wynikających ze stosowania diety keto zalicza się między innymi stłuszczenie wątroby. Z tego względu odradza się stosowanie tego typu diet u osób z chorobami wątroby^[3].

Sprawdź także: Diety antycholesterolowa – jakie zmiany w sposobie odżywiania należy wprowadzić?

Mechanizmy działania diety ketogenicznej na lipidogram

Chociaż relacja między dietą keto i cholesterolem wymaga jeszcze dogłębniejszego zbadania, wiadomo, że ketoza wpływa na szereg parametrów zdrowotnych, w tym na lipidogram, czyli profil lipidowy (badania cholesterolu i trójglicerydów). Mechanizmy działania diety ketogenicznej na lipidogram są wieloaspektowe. Jadłospis może prowadzić do poprawy poziomu cholesterolu HDL oraz obniżenia trójglicerydów, co jest korzystne dla zdrowia serca. Jednak obserwuje się również wysoki cholesterol na ketozie, wynikający ze zwiększenia poziomu frakcji LDL. Z tego względu ważne jest regularne monitorowanie lipidogramu, zwłaszcza jeśli dieta jest stosowana długoterminowo. Badania pokazują także, że wpływ diety ketogenicznej na profil lipidowy w znacznej mierze zależy od indywidualnych cech metabolizmu i kompozycji jadłospisu. Warto również zaznaczyć, że krótko- i długoterminowe efekty diety ketogenicznej także nie są do przewidzenia.

Dieta ketogeniczna może przynieść pewne korzyści zdrowotne np. u osób chorujących na padaczkę, ale ważne jest, aby być świadomym jej wpływu na profil lipidowy i stosować ją pod nadzorem specjalisty.

Porównanie wpływu różnych diet na poziom cholesterolu

Wiadomo, iż dieta ketogeniczna może prowadzić do zwiększenia poziomu cholesterolu LDL, ponieważ głównym źródłem dostarczanych kalorii są tłuszcze nasycone (pochodzące z mięsa i produktów mlecznych). Wzrost poziomu LDL (lipoprotein o małej gęstości), czyli tzw. złego cholesterolu, może być jednym z efektów ubocznych. Dieta ketogeniczna zazwyczaj prowadzi jednak również do wzrostu poziomu cholesterolu HDL, znanego jako „dobry” cholesterol, oraz do obniżenia poziomu trójglicerydów. Obniżenie stężenia trójglicerydów jest korzystne, ponieważ przekłada się na mniejsze ryzyko chorób sercowo-naczyniowych^[4].

Lepsze efekty niż dieta keto – w kontekście lipidogramu i ogólnego stanu zdrowia – może przynieść dieta śródziemnomorska, bogata w zdrowe tłuszcze (oliwę z oliwek, orzechy, nasiona, awokado, ryby), pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce, błonnik pokarmowy i przeciwutleniacze może wpływać na poziom cholesterolu bardziej korzystnie. Dieta ta obniża poziom cholesterolu LDL, przyczyniając się do zmniejszenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Wysoka zawartość zdrowych tłuszczów nienasyconych i błonnika, a także umiarkowany udział tłuszczów nasyconych, sprzyjają wzrostowi poziomu cholesterolu HDL. Dodatkowo dieta śródziemnomorska pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu trójglicerydów, co jest korzystne dla zdrowia serca^[5].

O tym, czy warto dietę ketogeniczną zastosować w konkretnym przypadku, powinien zadecydować lekarz. Jeśli chcesz wypróbować ten model odżywiania, skonsultuj się ze specjalistą, który stwierdzi, czy istnieją przeciwskazania i określi, jakie efekty może przynieść jadłospis ketogeniczny w Twoim przypadku. Po konsultacji, na początku stosowania nowego modelu żywienia, wsparciem może być dla Ciebie dieta pudełkowa dopasowana do Twoich indywidualnych potrzeb i zapotrzebowania kalorycznego.

Sprawdź także: Dieta niskocholesterolowa – które produkty można spożywać, a których lepiej unikać?

Zmiany poziomu cholesterolu LDL i HDL

Jak opisano powyżej, na diecie ketogenicznej dochodzi do zmiany poziomu cholesterolu LDL i HDL. Trudno jednak stwierdzić, jak dieta ketogeniczna wpływa na organizm w dłuższej perspektywie. Po zastosowaniu diety ketogenicznej warto oceniać indywidualnie profil lipidowy krwi. Nie istnieją sztywne normy cholesterolu na keto. Zaleca się, aby cholesterol na keto był badany regularnie i oceniany przez lekarza i dietetyka.

Rola tłuszczów nasyconych i nienasyconych a cholesterol

Tłuszcze nasycone i nienasycone mają istotny wpływ na poziom cholesterolu we krwi, a ich znaczenie w kontekście zdrowia serca jest badane. Tłuszcze nasycone mogą podnosić poziom „złego” cholesterolu LDL, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Z kolei tłuszcze nienasycone (jednonienasycone i wielonienasycone) wywierają pozytywny wpływ na profil lipidowy, obniżając stężenie LDL i podnosząc HDL, co sprzyja zdrowiu serca.

Bibliografia

1. Schmidt T. i wsp., Dramatic elevation of LDL cholesterol from ketogenic-dieting: a case series, „American Journal of Preventive Cardiology”, April 2023, 6; 14.
2. Gudej-Rosa S., Dieta ketogenna w praktyce medycznej, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2024.
3. Batch J. T. i wsp., Advantages and Disadvantages of the Ketogenic Diet: A Review Article, „Cureus”, 2020, 12 (8).
4. Hernáez Á. i wsp., The Mediterranean Diet decreases LDL atherogenicity in high cardiovascular risk individuals: a randomized controlled trial, „Molecular Nutrition & Food Research”, September 2017, 61 (9).