Dieta po zawale – czyli jak pomóc swojemu sercu?

Zawał mięśnia sercowego to stan niedokrwienia, który najczęściej powstaje w wyniku miażdżycy tętnic wieńcowych. Pacjenci po zawale serca powinni zmienić swój styl życia i sposób żywienia. Co można jeść po zawale serca? Jak powinien wyglądać jadłospis po zawale? Jeśli zastanawiasz się, czy można jeść banany po zawale i jak w ogóle powinna wyglądać dieta dla zawałowca, koniecznie zapoznaj się z poniższy artykułem. 

Spis treści:

1. Jak powinna wyglądać dieta po zawale?
2. Co jeść na diecie po zawale?
3. Dieta po zawale – z jakich produktów należy zrezygnować?
4. Dieta po zawale – przykładowe menu

Jak powinna wyglądać dieta po zawale?

Do głównych czynników ryzyka choroby sercowo-naczyniowej zaliczają się:

• wysoki cholesterol, 
• wysokie ciśnienie tętnicze, 
• palenie papierosów,
• cukrzyca, a także stan przedcukrzycowy,
• nieprawidłowa masa ciała: nadwaga, otyłość.

Biorąc pod uwagę powyższe czynniki ryzyka, nietrudno zauważyć, że odpowiednie żywienie ma znaczący wpływ na zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Badania naukowe wskazują, że największą skuteczność ma dieta śródziemnomorska, która korzystnie wpływa na serce, poziom cukru we krwi, ciśnienie tętnicze czy hiperlipidemię. 

Przestrzeganie zasad diety śródziemnomorskiej zostało powiązane ze znaczną redukcją śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych (10%) oraz redukcją ogólnej śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny (8%). Wykazano także, że u osób będących na diecie śródziemnomorskiej bogatej w orzechy w ciągu 5 lat ryzyko choroby sercowo-naczyniowej o podłożu miażdżycowym było niższe o 28%, a na diecie, w której zwiększono spożycie oliwy z oliwek o 31%. Już samo ograniczenie spożycia mięsa oraz zwiększenie spożycia produktów roślinnych może mieć pozytywny wpływ na zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych¹.

Śródziemnomorski model żywienia uwzględnia duże ilości owoców, warzyw, nasion roślin strączkowych (np. soczewicy, ciecierzycy, fasoli), produktów zbożowych z pełnego ziarna, ryb oraz oliwy z oliwek. W diecie śródziemnomorskiej ważne jest także ograniczenie ilości mięsa (czerwonego), produktów mlecznych (np. pełnotłustego mleka, jogurtów, serów) oraz nasyconych kwasów tłuszczowych. Nie jest to typowa dieta lekkostrawna, ale nie obciąża układu pokarmowego i nie powinna powodować dolegliwości trawiennych.

Co jeść na diecie po zawale?

Dieta po zawale powinna być oparta głównie na pokarmach roślinnych, a nie zwierzęcych. Szczególnym ograniczeniom powinno ulec spożycie mięsa  – szczególnie czerwonego i przetworzonego (maksimum 250–500 g/tydzień) – i tłuszczu nasyconego. Kwasy tłuszczowe nasycone powinny stanowić <10% energii i powinny zostać zastąpione przez jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, a ilość kwasów nienasyconych trans powinna być zmniejszona do minimum. 

Ilość błonnika pokarmowego powinna wynosić 30–45 g/dzień. Najlepsze źródła to produkty pełnoziarniste (np. gruboziarniste kasze, brązowy ryż, pieczywo pełnoziarniste, makaron pełnoziarnisty, otręby, płatki żytnie, płatki owsiane). Zaleca się także spożycie ≥200 g owoców na dzień (≥2–3 porcje) oraz ≥200 g warzyw na dzień (≥2–3 porcje). Warzywa i owoce są źródłem błonnika pokarmowego i przeciwutleniaczy (antyoksydantów). 

W diecie zawałowca powinny znaleźć się również ryby (ok. 2 porcje/tydzień). A ile orzechów jeść? Zaleca się codziennie spożywać jedną porcję (30 g). Dodatkowo w diecie po zawale należy ograniczyć sól do maksymalnie 5 g na dzień. Zamiast niej można wykorzystywać świeże i suszone zioła. 

Do diety warto włączyć także pokarmy zawierające fitosterole (sterole i stanole roślinne), które skutecznie obniżają stężenie LDL-C o średnio 10% przy spożyciu wynoszącym 2 g/dzień². 

Z diety osoby po zawale należy także wykluczyć wszelkie słodzone napoje, owocowe soki i napoje gazowane. Alkohol należy ograniczyć do maksimum 100 ml/tydzień, a najlepiej wykluczyć go całkowicie. 

Sprawdź także: Rola ryb w diecie

Dieta po zawale – z jakich produktów należy zrezygnować?

Dieta pozawałowa powinna być dopasowana w taki sposób, aby wspomagała proces rekonwalescencji, poprawiała stan zdrowia serca i redukowała czynniki ryzyka powikłań.

Zalecenia w diecie po zawale mięśnia sercowego to między innymi:

• Ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, które mogą zwiększać poziom cholesterolu. Z diety należy wykluczyć tłuste mięso (np. wieprzowinę, podroby, jagnięcinę, baraninę), a także wszelkiego rodzaju tłuste wędliny i przetwory mięsne. Należy także unikać przetworzonych produktów spożywczych, fast foodów i smażonych potraw.
• Przepisy w diecie po zawale i stentach nie mogą uwzględniać dużych ilości soli. W badaniach wykazano istotny związek pomiędzy redukcją soli w diecie, a spadkiem ciśnienia tętniczego. Zmniejszenie podaży soli o 2,5 g/dzień spowodowało spadek epizodów choroby sercowo-naczyniowej o podłożu miażdżycowym o 20%³. Należy unikać przetworzonej żywności, solonych przekąsek i potraw.
• W diecie zawałowca należy ograniczyć produkty zawierające tłuszcze trans zwiększające ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Dieta po zawale serca nie powinna uwzględniać: ciastek, ciast, słodkich wyrobów cukierniczych, margaryn, słonych przekąsek.
• Przepisy w diecie po zawale nie powinny uwzględniać dodanego cukru. Należy ograniczyć spożycie produktów z dodatkiem cukru, czyli słodyczy, napojów gazowanych, ciastek i deserów. 
• Z diety po zawale należy również wykluczyć wszelkie używki, m.in. alkohol i papierosy.

W diecie po zawale trzeba również zwracać uwagę na ograniczanie produktów będących bogatym źródłem cholesterolu. Jadłospis może bazować na wskazaniach diety na wysoki cholesterol.

Sprawdź także: Tłuszcz w odchudzaniu – wróg czy przyjaciel?

Dieta po zawale – przykładowe menu

Poniżej przedstawiamy przykładowe posiłki diety dla osoby po zawale serca. Jadłospis zawsze należy jednak dopasować indywidualnie do stanu chorego.

Śniadanie: płatki owsiane na mleku roślinnym z borówkami i migdałami

II śniadanie: pieczywo żytnie z sałatką warzywną

Obiad: łosoś pieczony bez dodatku tłuszczu z warzywami i brązowym ryżem

Kolacja: pieczona papryka z kaszą gryczaną i ciecierzycą

Jeśli nie wiesz, jaki jadłospis zastosować, pomocna może okazać się dieta pudełkowa. Warto też skorzystać z pomocy dietetyka, który rozwieje wszelkie wątpliwości dotyczące zalecanej diety i w razie potrzeby dopasuje indywidualny plan żywienia.

Bibliografia:

1.  European Heart Network. Transforming European food and drink policies for cardiovascular health
2. Grupa Robocza ds. prewencji chorób sercowo-naczyniowych w praktyce klinicznej z przedstawicielami ESC. Wytyczne ESC 2021 dotyczące prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego w praktyce klinicznej Vol 79, Supp. V (2021) - Zeszyty Edukacyjne Kardiologii Polskiej 5/2021
3. He F.J., Tan M., Ma Y. i wsp.:. Salt reduction to prevent hypertension and cardiovascular disease: JACC state-of-the-art review. J Am Coll Car- diol. 2020; 75(6)