25.06.2024

Dieta w chorobie nowotworowej – co powinna jeść osoba chora na raka?

Kobieta w kuchni przegląda przepisy online

Dieta przy nowotworze powinna być odpowiednio zbilansowana, odżywcza, uboga w cukier i produkty wysokoprzetworzone. W zależności od stadium choroby zapotrzebowanie kaloryczne pacjentów bywa różne, więc trzeba pamiętać, by dobrać poziom energetyczności menu do indywidualnych potrzeb. Bardzo istotne jest pozostawanie pod kontrolą lekarza, który zaleci, czego nie jeść przy raku, a które produkty są zalecane i mogą wykazywać dobroczynne działanie.

Spis treści:

  1. Jak powinna wyglądać dieta w chorobie nowotworowej?
    • Białko w diecie chorych na nowotwór
    • Węglowodany w diecie chorych na nowotwór
    • Tłuszcze w diecie chorych na nowotwór
  2. Dieta w chorobie nowotworowej – co jeść?
  3. Dieta w chorobie nowotworowej – czego nie jeść?
  4. Dieta w chorobie nowotworowej – przykładowe przepisy

Jak powinna wyglądać dieta w chorobie nowotworowej?

Rak w organizmie doprowadza do intensyfikacji niekorzystnych procesów metabolicznych związanych z pozyskiwaniem energii wykorzystywanej przez namnażające się komórki nowotworu. Przeważająca część chorób nowotworowych istotnie zwiększa zapotrzebowanie energetyczne organizmu, a także wymaga dostarczenia większej ilości substancji i składników o działaniu bioaktywnym i antyoksydacyjnym. W przypadku gdy u chorego na nowotwór dostarcza się zbyt małą ilość energii, organizm może wykorzystywać białka organizmu oraz rezerwy tkanki tłuszczowej.

Zarówno spadek tłuszczowej, jak i beztłuszczowej masy ciała u chorego na raka, przyczynia się do pogłębiania niedożywienia, progresji choroby i zwiększania ryzyka ewentualnych powikłań pooperacyjnych. Prawidłowe żywienie onkologiczne jest niebywale istotne, ponieważ niedożywienie występuje u 40–90% pacjentów.

Kobieta z nowotworem je sałatkę

Dieta nowotworowa powinna być dopasowana do:

  • rodzaju nowotworu,
  • stadium choroby,
  • metod leczenia,
  • ogólnego stanu zdrowia,
  • innych schorzeń,
  • towarzyszących dolegliwości, np. nudności, wymioty, zaparcia, biegunki, zaburzenia połykania.

Zalecenia należy zatem dostosować do danego pacjenta, by zapobiegać niedożywieniu. Zaburzeniami stanu odżywienia najbardziej zagrożeni są chorzy z nowotworami: przełyku, żołądka, trzustki, głowy, szyi oraz z rakiem płuc.

Podstawowym krokiem w planowaniu diety na raka powinna być ocena indywidualnego zapotrzebowania energetycznego. Należy jednak pamiętać, iż zapotrzebowanie na energię może się zmieniać wraz z progresją choroby onkologicznej, dlatego należy je korygować i dopasowywać w zależności od towarzyszących dolegliwości.

Dodatkowo u chorych niedożywionych lub przyjmujących ograniczone posiłki (mniej niż 60% dobowego zapotrzebowania na energię powyżej 10 dni) lub prawidłowo odżywionych, u których przewidziany jest okres niejedzenia, przez co najmniej 7 dni zalecana jest interwencja żywieniowa. Należy bezzwłocznie ocenić zapotrzebowanie białkowo-kaloryczne pacjenta, najlepiej metodą kalorymetrii pośredniej i zalecić indywidualnie dobraną interwencję żywieniową. Jadłospis dla chorego na raka powinien pokrywać zapotrzebowanie na energię, białko, elektrolity, pierwiastki śladowe, witaminy i wodę.

Białko w diecie chorych na nowotwór

U chorych na nowotwór zaleca się zwiększenie podaży białka do >1 g na kg należnej masy ciała w ciągu doby. Warto dążyć do podaży 1,5 g/kg mc./dobę, ale należy wtedy monitorować czynność nerek.

Węglowodany w diecie chorych na nowotwór

Panuje powszechne przekonanie, że rak żywi się cukrem. Wiadomo, że komórki nowotworowe z uwagi na zwiększoną proliferację i intensyfikację procesów glikolizy wykorzystują spore ilości glukozy, dlatego w żywieniu onkologicznym zaleca się ograniczenie podaży cukrów prostych w diecie. Należy jednak pamiętać, jaka jest rola węglowodanów w organizmie i zadbać o odpowiedni udział złożonych sacharydów w diecie chorych na raka.

Kanapka z pastą z awokado, jajkiem, pomidorem i ogórkiem

Tłuszcze w diecie chorych na nowotwór

Przy leczeniu onkologicznym, w zależności od lokalizacji guza nowotworowego, pacjenci często zgłaszają problemy z trawieniem i wchłanianiem pokarmów i potraw wysokotłuszczowych. W takich przypadkach należy zmniejszyć udział tłuszczu w diecie oraz zwrócić uwagę na rodzaj i jakość dostarczanych tłuszczów. W chorobie nowotworowej warto zadbać o odpowiednią podaż wielonienasyconych kwasów tłuszczowych – EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy), które wykazują działanie przeciwzapalne, a także hamują lipolizę indukowaną nowotworem i zmniejszają degradację białek mięśniowych.

Dieta w chorobie nowotworowej – co jeść?

Dieta przy chorobie nowotworowej zależy od towarzyszących dolegliwości i rodzaju nowotworu. Jeśli chory nie zgłasza dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, warto zadbać o to, by menu było pełnowartościowe i różnorodne. Przykładowo w jadłospisie dla chorych na raka mogą wówczas znaleźć nawet ciasta. Na różnych etapach zalecane są dla chorych zupy krem przygotowywane na chudym bulionie.

Dieta przy nowotworze złośliwym może zawierać (w zależności od tolerancji chorego, rodzaju nowotworu i dolegliwości):

  • warzywa i owoce;
  • węglowodany złożone – stanowiące naturalne źródło polisacharydów będących substratami w procesie fermentacji bakteryjnej i syntezy krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (mają wpływ na regenerację nabłonka jelit oraz utrzymanie właściwej mikroflory jelitowej czy hamowanie proliferacji komórek nowotworowych): pełnoziarniste pieczywo, gruboziarniste kasze: jęczmienna, pęczak, gryczana; pełnoziarniste makarony, otręby, płatki owsiane, produkty z mąki z pełnego przemiału;
  • orzechy, pestki dyni, nasiona słonecznika, siemię lniane;
  • tłuszcze np. olej lniany, oliwę z oliwek;
  • produkty będące źródłem pełnowartościowego białka: chude mięso, jaja, ryby, nabiał;
  • nasiona roślin strączkowych.

Oprócz odpowiedniego żywienia i poradnictwa dietetycznego, w celu zapobiegania niedożywienia często wprowadza się także doustne suplementy pokarmowe – ONS. Czasami konieczne jest stosowanie menu lekkostrawnego i ograniczenie podaży błonnika pokarmowego. Należy wówczas pamiętać, by przepisy na obiad dla chorego na raka przygotowywać w odpowiedni sposób, gotując potrawy na parze, dusząc lub gotując w wodzie.

U chorych na raka powszechnie występują niedobory pokarmowe, które mogą przyczyniać się do różnych dolegliwości np. zaburzeń smaku, odwodnienia, uszkodzenia błon śluzowych czy upośledzenia gojenia się ran. Dieta powinna zatem zostać wzbogacona o odpowiednie suplementy diety, np. chorzy z nowotworem wątroby czy trzustki mogą wymagać wzbogacenia diety o cynk, selen czy witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. Suplementację należy zawsze poprzedzić odpowiednim wywiadem i konsultacją z lekarzem oraz analizą witamin i składników mineralnych we krwi.

Bardzo istotne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu i picie przynajmniej 8 szklanek wody dziennie. Odwodnienie może przyczyniać się do występowania niepożądanych dolegliwości: wymiotów, nudności czy zaparć. Wśród tego, co pić na diecie onkologicznej znajdują się również naturalne soki owocowe i warzywne (w zależności od tolerancji chorego). Niezalecane są natomiast alkohol i kofeina.

Sprawdź także: Superfoods – co to takiego?.

Miska z łososiem i warzywami

Dieta w chorobie nowotworowej – czego nie jeść?

To, czego nie wolno jeść przy nowotworach, pokrywa się z tym, co nie jest zalecane nawet u osób zdrowych. Poniższe produkty powinno się ograniczyć, a najlepiej całkowicie wyeliminować:

  • przetworzone produkty spożywcze, np. fast foody, gotowe dania, przetworzone mięso, słodycze, słodzone napoje;
  • produkty zawierające tłuszcze trans;
  • cukier;
  • czerwone mięso i przetworzone mięso: wołowina, wieprzowina i jagnięcina, wędliny i kiełbasy itd.
  • alkohol i inne używki;

Sprawdź także: Leczenie dietą. Czy można uzdrowić organizm za pomocą diety?

Dieta w chorobie nowotworowej – przykładowe przepisy

Jak widać, dieta przy nowotworach powinna być dobrana indywidualnie. Najlepiej, aby została omówiona z doświadczonym dietetykiem klinicznym, który poinstruuje pacjenta oraz rodzinę, jak powinno wyglądać odpowiednie żywienie w zależności od rodzaju nowotworu i innych dolegliwości. Specjalista podpowie też, jakie przepisy diety dla chorych na raka warto wypróbować i które produkty mogą korzystnie wpłynąć na stan zdrowia i samopoczucie. Ułatwieniem dla chorych i ich rodzin może też być catering dietetyczny dopasowany do indywidualnych potrzeb.

Poniżej przedstawiamy przykładowe dania, które można wykorzystać w jadłospisie chorego na początkowym stadium choroby, w przypadku braku dolegliwości.

Śniadanie: owsianka na wodzie z borówkami, nasionami chia i płatkami migdałów

Owsianka z borówkami, chia i migdałami

II śniadanie: budyń jaglany z bananem i malinami

Obiad: zupa jarzynowa, pieczone warzywa z dorszem i batatami

Zupa jarzynowa i pieczone warzywa oraz dorsz

Podwieczorek: pieczone jabłko z cynamonem, sok warzywno-owocowy

Kolacja: kanapki z pastą z awokado i jajka z pomidorem i ogórkiem

Bibliografia:

  1. Barreira J. V., The Role of Nutrition in Cancer Patients, „Nutrition and Cancer”, 2021; 73 (11–12).
  2. Szałowski A. W., Żywienie w chorobach nowotworowych, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.

 

Śniadanie w diecie przy boreliozie
Przepisy, Porady dietetyka
29.01.2025

Dieta przy boreliozie – co można jeść a czego lepiej unikać?

Borelioza jest groźną chorobą zakaźną przenoszoną przez kleszcze i może objawiać się na różne sposoby, a symptomy mogą zmieniać się w zależności od stadium. Oprócz stosowania leków na przebieg choroby może wpłynąć odżywianie. Sprawdź, jaka dieta przy boreliozie sprawdzi się najlepiej i co jeść przy boreliozie.

Dieta przy boreliozie – co można jeść a czego lepiej unikać?
Kanapki z hummusem jajkiem ogórkiem i papryką
Przepisy, Porady dietetyka
28.01.2025

Dieta przedcukrzycowa – z czego powinien składać się jadłospis osoby w stanie przedcukrzycowym?

Cukrzyca jest często określana pierwszą niezakaźną pandemią świata. Skala problemu jest bardzo duża. Już w momencie, kiedy pojawiają się pierwsze symptomy rozwoju schorzenia, warto zadbać o odpowiednie leczenie stanu przedcukrzycowego. Polega ono przede wszystkim na zmianie stylu życia. Dowiedz się, co jeść w stanie przedcukrzycowym i jaka dieta dla stanu przedcukrzycowego jest zalecana przez dietetyków.

Dieta przedcukrzycowa – z czego powinien składać się jadłospis osoby w stanie przedcukrzycowym?
Bułka wieloziarnista z ogórkiem i pomidorem
Porady dietetyka
27.01.2025

Dieta przed ciążą – czyli jak powinna odżywiać się przyszła mama?

Wiemy, iż styl życia obojga rodziców i ich nawyki żywieniowe w istotnym stopniu wpływają nie tylko na przebieg ciąży i połogu, ale i na zdrowie dziecka przez całe życie. Ważne jest zatem nie tylko odpowiednie żywienie i suplementacja w czasie ciąży, ale i dieta przed zajściem w ciąże. Poznaj porady dietetyka dotyczące tego, jak przygotować się na ciążę i sprawdź, jak powinna wyglądać dieta dla planujących ciążę kobiet.

Dieta przed ciążą – czyli jak powinna odżywiać się przyszła mama?

Sprawdź, jak smaczne może być odchudzanie

Catering dietetyczny WygodnaDieta.pl pozwala nie tylko tracić zbędne kilogramy, ale też jeść smacznie i zdrowo.

Wygodnadieta.pl (my) korzystamy z cookies i innych podobnych technologii
Jeśli zaakceptujesz wszystkie cookies, zapiszemy w Twoim urządzeniu cookies i inne pliki (ogólnie cookies) analityczne i marketingowe... więcej (w celu profilowanego marketingu). Jeśli odrzucisz wszystkie - zapiszemy tylko cookies techniczne, niezbędne dla działania naszych stron. Cookies możesz też ustawić samodzielnie (Ustawienia). Używamy cookies zgodnie z Polityką prywatności,... więcej
Ustawienia
Akceptuję