Dieta na SIBO — co jeść, a czego unikać przy nadmiernym rozroście bakterii w jelicie cienkim?

Wiele osób, które usłyszały diagnozę zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, szuka informacji na temat tego, czym jest SIBO i czy dieta pomaga w leczeniu tej choroby. W tym artykule odpowiadamy na pytanie, jakie znaczenia ma dieta w SIBO, co jeść i jakich produktów unikać oraz przedstawiamy przykładowy jadłospis diety SIBO.

Spis treści:

1. Jaką rolę odgrywa dieta w chorobie SIBO?
   • Czym jest mikroflora jelitowa?
2. Co można jeść przy SIBO?
   • Dieta Low FODMAP a SIBO
   • Produkty zalecane na diecie FODMAP
3. Dieta SIBO – jakich produktów spożywczych unikać?
4. Przykładowy jadłospis na SIBO

Jaką rolę odgrywa dieta w chorobie SIBO?

Zanim przyjrzymy się temu, jaka dieta przy SIBO przynosi najlepsze efekty, odpowiedzmy na podstawowe pytanie: czym jest SIBO? To skrót od ang. small intestinal bacterial overgrowth, oznaczający zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Jest to choroba przewodu pokarmowego, która polega na nadmiernej kolonizacji bakteryjnej w jelicie cienkim, prowadząc do produkcji wodoru. Nadmierna produkcja wodoru może być identyfikowana poprzez testy oddechowe, które stanowią ważny element diagnostyki SIBO.

SIBO charakteryzuje się nadmierną liczbą bakterii w jelitach, co prowadzi do rozregulowania procesów trawiennych i wchłaniania składników pokarmowych. Przyczynami mogą być: niedostateczne wydzielanie kwasu solnego, zaburzenia motoryki jelit lub nietypowa anatomia przewodu pokarmowego. Grupą ryzyka są osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, a także pacjenci po operacjach przewodu pokarmowego.

Statystyki pokazują, że problem SIBO może dotyczyć różnych grup osób, jednak najczęściej występuje u osób starszych i u pacjentów z zaburzeniami pracy układu pokarmowego (z niedostatecznym wydzielaniem kwasu solnego, zaburzeniami motoryki jelit lub nieprawidłową anatomią przewodu pokarmowego).

Objawy SIBO to najczęściej: biegunka, wzdęcia, bóle brzucha, uczucie pełności, nudności oraz nieuzasadniona utrata masy ciała. Chociaż obecnie dokładny mechanizm wpływu konkretnych składników pokarmowych nie jest do końca poznany, liczne badania potwierdzają, że dostosowanie diety i przestrzeganie pewnych zaleceń żywieniowych mogą znacząco redukować objawy występujące u pacjentów i poprawiać jakość życia.

Czym jest mikroflora jelitowa?

Aby dobrze zrozumieć, to jak dieta może wpłynąć na leczenie SIBO, najpierw krótko wyjaśnijmy, czym jest mikrobiom. To złożony zespół mikroorganizmów żyjących w jelitach, który współpracuje z organizmem i wpływa na pracę układu pokarmowego. Dokładny skład mikroflory jelitowej jest bardzo osobniczy i ma na niego wpływ wiele czynników, w tym głównie rodzaj składników odżywczych, które są dostarczane bakteriom wraz z pożywieniem.

Skład diety może oddziaływać na mikrobiom jelitowy zarówno poprzez zapewnienie konkretnym szczepom „paliwa” do rozwoju, jak i poprzez regulację pracy jelit. To z kolei może mieć przełożenie na przebieg i leczenie SIBO. Warto podkreślić, że znaczenie mikrobiomu w kontekście zdrowia ludzi stanowi przedmiot wielu najnowszych badań i analiz, a dieta jest jednym z głównych czynników, które mogą wpłynąć na jego skład i funkcje.

Co można jeść przy SIBO?

Stosowanie odpowiedniej diety w SIBO ma znaczenie nie tylko w kontekście mikrobiomu, ale i funkcjonowania układu pokarmowego jako całości. Chociaż rola diety w SIBO jest złożona, zrozumienie wpływu na mikrobiom i objawy SIBO jest kluczowe.

Istnieje kilka modelów żywienia stosowanych w leczeniu SIBO. Dieta FODMAP to stosunkowo nowy sposób radzenia sobie z objawami choroby, ale jej skuteczność jest potwierdzona wieloma badaniami. Dieta polega na ograniczeniu spożycia węglowodanów fermentujących, które mogą prowadzić do rozwoju bakterii w jelitach i wywoływać nieprzyjemne objawy. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że dieta FODMAP może nie być odpowiednia dla wszystkich i powinna być stosowana pod nadzorem doświadczonego dietetyka lub lekarza.

Innym rodzajem żywienia zalecanym przy SIBO jest dieta GAPS (Gut and psychology syndrome, czyli zespół psychologiczno-jelitowy). Została opracowana przez dr Natashę Campbell-McBride z myślą o leczeniu różnych stanów chorobowych związanych z układem pokarmowym i funkcjonowaniem mózgu. Dieta ta koncentruje się na odbudowie mikrobiomu jelitowego i jest często zalecana dla osób z zaburzeniami neurologicznymi i psychiatrycznymi, a także dla tych z zespołami funkcjonalnymi przewodu pokarmowego, takimi jak SIBO. Dieta GAPS zaleca eliminację pokarmów, które mogą podrażniać jelita lub przyczyniać się do nadmiernego wzrostu bakterii. W tym celu wykluczane są przede wszystkim przetworzone pokarmy, cukry i niektóre węglowodany. Dieta GAPS może być korzystna dla osób z SIBO, ponieważ jej głównym celem jest poprawa zdrowia jelit i odbudowa mikrobiomu.

To, jaka dieta przy SIBO przyniesie rezultaty, jest kwestią indywidualną. Niektórym pacjentom oprócz standardowych zaleceń dietetycznych i kontroli nadmiernego wzrostu bakterii w jelitach zaleca się stosowanie jadłospisu diety SIBO, który ma za zadanie zwalczanie konkretnych objawów. Często zdarza się, że chorzy doświadczają np. refluksu żołądkowo-przełykowego i w takich sytuacjach to dieta refluksowa może przynieść ulgę.

Chociaż mechanizmy, dzięki którym dieta może wpłynąć na SIBO, są złożone, zasadniczo wyeliminowanie pewnych składników pokarmowych może zredukować ilość bakterii w jelitach i złagodzić objawy u pacjentów.

Sprawdź także: Leczenie dietą. Czy można uzdrowić organizm za pomocą diety?

Dieta Low FODMAP a SIBO

Najczęściej rekomendowaną dietą przy SIBO jest dieta low FODMAP mająca na celu zmniejszenie produkcji wodoru przez bakterie jelitowe. Dieta ta jest realizowana w trzech krokach:

1. Eliminacja produktów bogatych w FODMAP.
2. Stopniowe wprowadzanie pojedynczych produktów FODMAP.
3. Spersonalizowanie diety, czyli wyeliminowanie tylko tych produktów, które u danego pacjenta wywołują objawy.

Które produkty powinny stanowić podstawę diety w SIBO? Jakie warzywa i owoce jeść wiosną na diecie FODMAP? Czy całkowicie należy wykluczyć pieczywo i nabiał z diety? Poniżej prezentujemy listę produktów zalecanych i niezalecanych na diecie FODMAP przy SIBO.

Produkty zalecane na diecie FODMAP

• Mięso, ryby i jaja: – zaleca się wybieranie chudego mięsa (np. kurczaka, indyka), a także uwzględnienie w jadłospisie zarówno chudych gatunków ryb (np. dorsza, mintaja), jak i tłustych ryb morskich (np. makreli, łososia).
• Warzywa o niskiej zawartości FODMAP: marchew, szpinak, cukinia, bakłażan, ziemniaki, ogórek, sałata, pomidor, fasolka szparagowa.
• Owoce o niskiej zawartości FODMAP: cytrusy, truskawki, maliny, kiwi, banany, winogrona, ananas.
• Zboża bezglutenowe: ryż, gryka, owies (z certyfikatem bezglutenowym), kukurydza, komosa ryżowa, amarantus.
• Nabiał: produkty bez laktozy, sery żółte, mozzarella, feta, brie, camembert.

Ważne jest również zachowanie odpowiednich przerw między posiłkami, aby wspierać wędrujący kompleks mioelektryczny (MMC), który pomaga w regulacji perystaltyki jelit i ograniczeniu translokacji bakterii do jelita cienkiego.

Sprawdź także: Dlaczego należy jeść 5 posiłków dziennie?

Dieta SIBO – jakich produktów spożywczych unikać?

Dieta w SIBO koncentruje się na ograniczeniu spożycia określonych typów węglowodanów, które mogą powodować problemy trawienne u osób z wrażliwym układem pokarmowym. Termin FODMAP to akronim od fermentowanych oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli, które są grupami węglowodanów mogących powodować objawy żołądkowo-jelitowe.

Węglowodany kojarzą się najczęściej z pieczywem, makaronami i kaszami, jednak są obecne również w wielu innych produktach. Jaki chleb na diecie FODMAP należy wyeliminować i czy każda mąka jest przeciwwskazana? Poniżej przedstawiamy listę produktów, które należy wykluczyć na diecie low FODMAP.

• Owoce: jabłka, gruszki, brzoskwinie, morele, czereśnie, mango, owoce suszone i soki owocowe.
• Warzywa: czosnek, cebula, szparagi, kapusta, brokuły, brukselka i buraki.
• Zboża: produkty zawierające gluten, takie jak pszenica, żyto i jęczmień.
• Nabiał: mleko, jogurt, ser i inne produkty mleczne, zwłaszcza te zawierające laktozę.
• Napoje: piwo, napoje gazowane z cukrem i napoje zawierające fruktozę lub sorbitol.
• Słodycze i przekąski – produkty zawierające fruktozę, mannitol, ksylitol, erytrytol i inne alkohole cukrowe.

Warto dodać, że lista tego, czego nie jeść przy SIBO i co jeść przy SIBO zależy od stanu pacjenta. Konkretne produkty mogą wywoływać nieprzyjemne objawy w różnym stopniu. W dopasowaniu odpowiedniego jadłospisu może pomóc catering dietetyczny w wersji FODMAP, dający możliwość dowolnego modyfikowania menu i wykluczenia konkretnych składników.

Przykładowy jadłospis na SIBO

Kanapki z wędliną

Składniki:

• 2 kromki chleba gryczanego bezglutenowego
• 2 plastry wędliny z kurczaka
• garść sałaty
• pół pomidora
• 1 ogórek
• 1 łyżeczka masła

Sałatka z kurczakiem i komosą

Składniki:

• 1 pierś z kurczaka
• 4 łyżki komosy ryżowej
• 2 garście sałaty
• pół pomidora
• 1 ogórek
• 1/4 papryki zielonej
• 1 łyżka oliwy z oliwek
• sól i pieprz do smaku

Sposób wykonania:

Pierś z kurczaka posyp przyprawami i upiecz w piekarniku w 180°C. W misce wymieszaj ugotowaną komosę ryżową, sałatę, pokrojone pomidory, ogórki i paprykę. Kurczaka pokrój w kostkę i dodaj do sałatki. Całość polej oliwą, dopraw do smaku i delikatnie wymieszaj.

Omlet z cukinią i pomidorem

Składniki:

• 2 jaja
• pół cukinii
• 1/4 papryki zielonej
• 2 kromki chleba gryczanego
• 1 łyżka oliwy z oliwek
• szczypta soli i pieprzu

Sposób wykonania:

Warzywa umyj i pokrój w kostkę. Na patelni rozgrzej oliwę i podsmaż warzywa. W misce ubij jajka, dodaj sól i pieprz do smaku, a następnie dokładnie wymieszaj. Ubite jajka wlej na patelnię. Smaż omlet na średnim ogniu z każdej strony, aż jajka będą w pełni ścięte. Omlet podaj z kromkami chleba gryczanego.