Wiele osób, które usłyszały diagnozę zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, szuka informacji na temat tego, czym jest SIBO i czy dieta pomaga w leczeniu tej choroby. W tym artykule odpowiadamy na pytanie, jakie znaczenia ma dieta w SIBO, co jeść i jakich produktów unikać oraz przedstawiamy przykładowy jadłospis diety SIBO.
Spis treści:
- Jaką rolę odgrywa dieta w chorobie SIBO?
- Czym jest mikroflora jelitowa?
- Co można jeść przy SIBO?
- Dieta Low FODMAP a SIBO
- Produkty zalecane na diecie FODMAP
- Dieta SIBO – jakich produktów spożywczych unikać?
- Przykładowy jadłospis na SIBO
Jaką rolę odgrywa dieta w chorobie SIBO?
Zanim przyjrzymy się temu, jaka dieta przy SIBO przynosi najlepsze efekty, odpowiedzmy na podstawowe pytanie: czym jest SIBO? To skrót od ang. small intestinal bacterial overgrowth, oznaczający zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Jest to choroba przewodu pokarmowego, która polega na nadmiernej kolonizacji bakteryjnej w jelicie cienkim, prowadząc do produkcji wodoru. Nadmierna produkcja wodoru może być identyfikowana poprzez testy oddechowe, które stanowią ważny element diagnostyki SIBO.
SIBO charakteryzuje się nadmierną liczbą bakterii w jelitach, co prowadzi do rozregulowania procesów trawiennych i wchłaniania składników pokarmowych. Przyczynami mogą być: niedostateczne wydzielanie kwasu solnego, zaburzenia motoryki jelit lub nietypowa anatomia przewodu pokarmowego. Grupą ryzyka są osoby z chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, a także pacjenci po operacjach przewodu pokarmowego.
Statystyki pokazują, że problem SIBO może dotyczyć różnych grup osób, jednak najczęściej występuje u osób starszych i u pacjentów z zaburzeniami pracy układu pokarmowego (z niedostatecznym wydzielaniem kwasu solnego, zaburzeniami motoryki jelit lub nieprawidłową anatomią przewodu pokarmowego).
Objawy SIBO to najczęściej: biegunka, wzdęcia, bóle brzucha, uczucie pełności, nudności oraz nieuzasadniona utrata masy ciała. Chociaż obecnie dokładny mechanizm wpływu konkretnych składników pokarmowych nie jest do końca poznany, liczne badania potwierdzają, że dostosowanie diety i przestrzeganie pewnych zaleceń żywieniowych mogą znacząco redukować objawy występujące u pacjentów i poprawiać jakość życia.
Czym jest mikroflora jelitowa?
Aby dobrze zrozumieć, to jak dieta może wpłynąć na leczenie SIBO, najpierw krótko wyjaśnijmy, czym jest mikrobiom. To złożony zespół mikroorganizmów żyjących w jelitach, który współpracuje z organizmem i wpływa na pracę układu pokarmowego. Dokładny skład mikroflory jelitowej jest bardzo osobniczy i ma na niego wpływ wiele czynników, w tym głównie rodzaj składników odżywczych, które są dostarczane bakteriom wraz z pożywieniem.
Skład diety może oddziaływać na mikrobiom jelitowy zarówno poprzez zapewnienie konkretnym szczepom „paliwa” do rozwoju, jak i poprzez regulację pracy jelit. To z kolei może mieć przełożenie na przebieg i leczenie SIBO. Warto podkreślić, że znaczenie mikrobiomu w kontekście zdrowia ludzi stanowi przedmiot wielu najnowszych badań i analiz, a dieta jest jednym z głównych czynników, które mogą wpłynąć na jego skład i funkcje.
Co można jeść przy SIBO?
Stosowanie odpowiedniej diety w SIBO ma znaczenie nie tylko w kontekście mikrobiomu, ale i funkcjonowania układu pokarmowego jako całości. Chociaż rola diety w SIBO jest złożona, zrozumienie wpływu na mikrobiom i objawy SIBO jest kluczowe.
Istnieje kilka modelów żywienia stosowanych w leczeniu SIBO. Dieta FODMAP to stosunkowo nowy sposób radzenia sobie z objawami choroby, ale jej skuteczność jest potwierdzona wieloma badaniami. Dieta polega na ograniczeniu spożycia węglowodanów fermentujących, które mogą prowadzić do rozwoju bakterii w jelitach i wywoływać nieprzyjemne objawy. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że dieta FODMAP może nie być odpowiednia dla wszystkich i powinna być stosowana pod nadzorem doświadczonego dietetyka lub lekarza.
Innym rodzajem żywienia zalecanym przy SIBO jest dieta GAPS (Gut and psychology syndrome, czyli zespół psychologiczno-jelitowy). Została opracowana przez dr Natashę Campbell-McBride z myślą o leczeniu różnych stanów chorobowych związanych z układem pokarmowym i funkcjonowaniem mózgu. Dieta ta koncentruje się na odbudowie mikrobiomu jelitowego i jest często zalecana dla osób z zaburzeniami neurologicznymi i psychiatrycznymi, a także dla tych z zespołami funkcjonalnymi przewodu pokarmowego, takimi jak SIBO. Dieta GAPS zaleca eliminację pokarmów, które mogą podrażniać jelita lub przyczyniać się do nadmiernego wzrostu bakterii. W tym celu wykluczane są przede wszystkim przetworzone pokarmy, cukry i niektóre węglowodany. Dieta GAPS może być korzystna dla osób z SIBO, ponieważ jej głównym celem jest poprawa zdrowia jelit i odbudowa mikrobiomu.
To, jaka dieta przy SIBO przyniesie rezultaty, jest kwestią indywidualną. Niektórym pacjentom oprócz standardowych zaleceń dietetycznych i kontroli nadmiernego wzrostu bakterii w jelitach zaleca się stosowanie jadłospisu diety SIBO, który ma za zadanie zwalczanie konkretnych objawów. Często zdarza się, że chorzy doświadczają np. refluksu żołądkowo-przełykowego i w takich sytuacjach to dieta refluksowa może przynieść ulgę.
Chociaż mechanizmy, dzięki którym dieta może wpłynąć na SIBO, są złożone, zasadniczo wyeliminowanie pewnych składników pokarmowych może zredukować ilość bakterii w jelitach i złagodzić objawy u pacjentów.
Sprawdź także: Leczenie dietą. Czy można uzdrowić organizm za pomocą diety?
Dieta Low FODMAP a SIBO
Najczęściej rekomendowaną dietą przy SIBO jest dieta low FODMAP mająca na celu zmniejszenie produkcji wodoru przez bakterie jelitowe. Dieta ta jest realizowana w trzech krokach:
- Eliminacja produktów bogatych w FODMAP.
- Stopniowe wprowadzanie pojedynczych produktów FODMAP.
- Spersonalizowanie diety, czyli wyeliminowanie tylko tych produktów, które u danego pacjenta wywołują objawy.
Które produkty powinny stanowić podstawę diety w SIBO? Jakie warzywa i owoce jeść wiosną na diecie FODMAP? Czy całkowicie należy wykluczyć pieczywo i nabiał z diety? Poniżej prezentujemy listę produktów zalecanych i niezalecanych na diecie FODMAP przy SIBO.
Produkty zalecane na diecie FODMAP
- Mięso, ryby i jaja: – zaleca się wybieranie chudego mięsa (np. kurczaka, indyka), a także uwzględnienie w jadłospisie zarówno chudych gatunków ryb (np. dorsza, mintaja), jak i tłustych ryb morskich (np. makreli, łososia).
- Warzywa o niskiej zawartości FODMAP: marchew, szpinak, cukinia, bakłażan, ziemniaki, ogórek, sałata, pomidor, fasolka szparagowa.
- Owoce o niskiej zawartości FODMAP: cytrusy, truskawki, maliny, kiwi, banany, winogrona, ananas.
- Zboża bezglutenowe: ryż, gryka, owies (z certyfikatem bezglutenowym), kukurydza, komosa ryżowa, amarantus.
- Nabiał: produkty bez laktozy, sery żółte, mozzarella, feta, brie, camembert.
Ważne jest również zachowanie odpowiednich przerw między posiłkami, aby wspierać wędrujący kompleks mioelektryczny (MMC), który pomaga w regulacji perystaltyki jelit i ograniczeniu translokacji bakterii do jelita cienkiego.
Sprawdź także: Dlaczego należy jeść 5 posiłków dziennie?
Dieta SIBO – jakich produktów spożywczych unikać?
Dieta w SIBO koncentruje się na ograniczeniu spożycia określonych typów węglowodanów, które mogą powodować problemy trawienne u osób z wrażliwym układem pokarmowym. Termin FODMAP to akronim od fermentowanych oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli, które są grupami węglowodanów mogących powodować objawy żołądkowo-jelitowe.
Węglowodany kojarzą się najczęściej z pieczywem, makaronami i kaszami, jednak są obecne również w wielu innych produktach. Jaki chleb na diecie FODMAP należy wyeliminować i czy każda mąka jest przeciwwskazana? Poniżej przedstawiamy listę produktów, które należy wykluczyć na diecie low FODMAP.
- Owoce: jabłka, gruszki, brzoskwinie, morele, czereśnie, mango, owoce suszone i soki owocowe.
- Warzywa: czosnek, cebula, szparagi, kapusta, brokuły, brukselka i buraki.
- Zboża: produkty zawierające gluten, takie jak pszenica, żyto i jęczmień.
- Nabiał: mleko, jogurt, ser i inne produkty mleczne, zwłaszcza te zawierające laktozę.
- Napoje: piwo, napoje gazowane z cukrem i napoje zawierające fruktozę lub sorbitol.
- Słodycze i przekąski – produkty zawierające fruktozę, mannitol, ksylitol, erytrytol i inne alkohole cukrowe.
Warto dodać, że lista tego, czego nie jeść przy SIBO i co jeść przy SIBO zależy od stanu pacjenta. Konkretne produkty mogą wywoływać nieprzyjemne objawy w różnym stopniu. W dopasowaniu odpowiedniego jadłospisu może pomóc catering dietetyczny w wersji FODMAP, dający możliwość dowolnego modyfikowania menu i wykluczenia konkretnych składników.
Przykładowy jadłospis na SIBO
Kanapki z wędliną
Składniki:
- 2 kromki chleba gryczanego bezglutenowego
- 2 plastry wędliny z kurczaka
- garść sałaty
- pół pomidora
- 1 ogórek
- 1 łyżeczka masła
Sałatka z kurczakiem i komosą
Składniki:
- 1 pierś z kurczaka
- 4 łyżki komosy ryżowej
- 2 garście sałaty
- pół pomidora
- 1 ogórek
- 1/4 papryki zielonej
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- sól i pieprz do smaku
Sposób wykonania:
Pierś z kurczaka posyp przyprawami i upiecz w piekarniku w 180°C. W misce wymieszaj ugotowaną komosę ryżową, sałatę, pokrojone pomidory, ogórki i paprykę. Kurczaka pokrój w kostkę i dodaj do sałatki. Całość polej oliwą, dopraw do smaku i delikatnie wymieszaj.
Omlet z cukinią i pomidorem
Składniki:
- 2 jaja
- pół cukinii
- 1/4 papryki zielonej
- 2 kromki chleba gryczanego
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- szczypta soli i pieprzu
Sposób wykonania:
Warzywa umyj i pokrój w kostkę. Na patelni rozgrzej oliwę i podsmaż warzywa. W misce ubij jajka, dodaj sól i pieprz do smaku, a następnie dokładnie wymieszaj. Ubite jajka wlej na patelnię. Smaż omlet na średnim ogniu z każdej strony, aż jajka będą w pełni ścięte. Omlet podaj z kromkami chleba gryczanego.
