Dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym — co jeść a czego lepiej unikać?

Pierwszym krokiem, by dowiedzieć się, co jeść, a czego unikać przy refluksie gardłowo-krtaniowym jest obserwowanie reakcji organizmu na poszczególne pokarmy. Dolegliwości w tej chorobie są uwarunkowane indywidualnie. Wśród potencjalnie refluksogennych produktów znajdują się m.in. cytrusy, pomidory czy czekolada, natomiast w łagodzeniu dyskomfortu i zniwelowaniu nieprzyjemnych objawów pomocne są napary ziołowe, np. z rumianku lub kopru włoskiego.

Spis treści:

1. Co to jest refluks?
2. Z czego powinna składać się dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym?
3. Dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym – co można jeść?
4. Dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym – jakich produktów unikać?
5. Co jeść przed snem przy refluksie gardłowo-krtaniowym?
6. Dlaczego dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym jest tak ważna?

Co to jest refluks?

Uczucie pieczenia w przełyku, zgaga, przewlekła chrypka, kaszel lub ból w obrębie klatki piersiowej, częste odbijanie, a także nudności i wymioty oraz odczuwanie dyskomfortu w jamie brzusznej to najczęstsze objawy refluksu gardłowo-krtaniowego. Jest to choroba, w której następuje zarzucanie treści żołądkowej do gardła. Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy alarmujące, czyli duszności, świszczący oddech czy trudności w połykaniu (dysfagię). Wówczas należy, pilnie skontaktować się z lekarzem. Nieleczona w odpowiedni sposób choroba może prowadzić do groźnych powikłań — zwężenia światła przełyku i krwawień z górnego odcinka układu pokarmowego.

Główną przyczyną schorzenia są zaburzenia czynności motorycznej mięśnia dolnego zwieracza przełyku (LES), które skutkują obniżeniem ciśnienia w obrębie tego mięśnia. W wyniku tych zaburzeń kwaśna treść przedostaje się z żołądka do gardła i krtani, podrażniając tym samym przełyk. Przyczyn refluksu gardłowo-krtaniowego upatruje się również w otyłości, nadużywaniu alkoholu, paleniu papierosów, nadmiarze stresu, niskim poziomie aktywności fizycznej oraz w nieprawidłowej diecie. Może on także towarzyszyć cukrzycy. Palenie tytoniu i stosowanie alkoholu również przyczyniają się do obniżenia napięcia zwieracza.

W uregulowaniu pracy mięśni zapobiegających cofaniu się treści pokarmowych pomocna może być umiarkowana aktywność fizyczna, jednak nie każda dyscyplina będzie zalecana dla osoby chorującej na refluks. Niewskazane są ćwiczenia w pozycji leżącej bądź wymagające skłonów i schylania się. Zaleca się natomiast spacery, jazdę na rowerze czy pływanie.

Dieta oparta na produktach wzmagających wydzielanie kwasu żołądkowego i obniżających ciśnienie w obrębie dolnego zwieracza także będzie predysponować do wystąpienia choroby refluksowej.

Z czego powinna składać się dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym?

W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje się leki hamujące wydzielanie kwasu solnego (chlorowodorowego) w żołądku. Najczęściej są to inhibitory pompy protonowej. Jednak podstawą terapii jest zmiana dotychczasowego stylu życia i sposobu odżywiania.

Stosowanie odpowiedniej diety jest kluczowym elementem leczenia choroby refluksowej. A więc, co jeść przy refluksie gardłowo-krtaniowym? Jadłospis powinien bazować na produktach lekkostrawnych, które nie będą pobudzały wydzielanie soku żołądkowego.

Nie ma konkretnych wskazań co do tego, jak łączyć pokarmy w diecie refluksowej, ale należy zadbać o to, aby jadłospis dostarczał odpowiednie ilości witamin i składników mineralnych, które są niezbędne do prawidłowej pracy organizmu. Pomocna w komponowaniu diety może okazać się specjalna skala określająca potencjał refluksogenny produktów żywnościowych opracowana przez zespół prof. Jerome'a Lechiena z kliniki we Francji¹.

Należy jednak pamiętać, że rezygnacja z dużej ilości produktów refluksogennych może sprzyjać niedoborom. Dlatego dieta powinna być różnorodna i dobrze zbilansowana, a posiłki lekkie. Pomysłem na obiad, który nie wywołuje uczucia dyskomfortu żołądkowego, jest np. przepis na pieczeń z indyka. Przede wszystkim posiłki powinny być niewielkie i należy spożywać je regularnie. Obfite porcje jedzenia powodują obniżenie napięcia zwieracza, co może wywoływać zgagę.

W celu złagodzenia dolegliwości związanych z tym schorzeniem warto też pić napary ziołowe. Polecane zioła na refluks gardłowo-krtaniowy to: rumianek, koper włoski, kminek i prawoślaz lekarski. W łagodzeniu objawów pomagają też: kurkuma, imbir i siemię lniane.

Leczenie farmakologiczne mogą wspierać domowe sposoby na refluks gardłowo-krtaniowy. Warto pamiętać o odpowiedniej higienie snu, ziołowych napojach oraz popijaniu mleka i niegazowanej wody. Również unikanie stresu będzie pozytywnie wpływać na pracę żołądka.

W łagodzeniu nieprzyjemnych objawów i dyskomfortu szczególnie efektywna okazuje się dieta śródziemnomorska, której bazę stanowią nieprzetworzone produkty roślinne. Sposób odżywiania, który jest urozmaicony i pełnowartościowy i opiera się o jadłospis bogaty w różnokolorowe warzywa i owoce, produkty zbożowe, rośliny strączkowe, orzechy, nasiona, pestki oraz oliwę z oliwek pod względem korzystnych efektów może nawet dorównywać leczeniu IPP.

Sprawdź także: Przepis na lasagne z warzywami, curry i mleczkiem kokosowym

Dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym – co można jeść?

Co jeść przy zgadze i refluksie, aby nie nasilać objawów? Składniki lekkostrawne, produkty zbożowe o obniżonej zawartości błonnika, drobne kasze (manna, kuskus, owsiana czy kukurydziana) biały ryż makaron pszenny i łatwostrawne pieczywo. Po jaki chleb na diecie refluksowej można sięgać? Układu pokarmowego nie powinny podrażniać: pszenny biały chleb, chleb graham i orkiszowy.

A jakie owoce przy refluksie nie wywołają nieprzyjemnych dolegliwości? Bez większych obaw można spożywać banany, gruszki, brzoskwinie, mango, borówki i arbuzy, jednak należy monitorować reakcje organizmu. W przypadku warzyw zalecane są te, które są dobrze tolerowane, najlepiej w postaci ugotowanej.

Źródłem białka powinny być: chude mięso (kurczak i indyk bez skóry, królik, cielęcina, chude kawałki wołowiny), a także ryby i jaja. Dozwolony jest też nabiał o obniżonej zawartości tłuszczu (mleko, maślanka, kefir, ser twarogowy, jogurty). Jakie jogurty przy refluksie są wskazane? Najbezpieczniejsze są naturalne, niskotłuszczowe. Warto unikać wariantów owocowych oraz o zwiększonej zawartości tłuszczu np. jogurtu greckiego, ponieważ mogą one wywoływać objawy refluksu.

Ważne jest także, by wiedzieć, co pić przy refluksie. Chude mleko i woda niegazowana oczyszczają przełyk z kwaśnej treści i neutralizują jej działanie.

Sprawdź także: Mleko – które jest najzdrowsze? Rodzaje i wartość odżywcza mleka

Dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym – jakich produktów unikać?

To, czego nie wolno jeść przy refluksie jest bardzo indywidualną kwestią. U każdego pacjenta objawy mogą wystąpić po innych składnikach. Wśród produktów, których spożycie zwiększa ryzyko pojawienia się przykrych dolegliwości, są:

• cytrusy np. pomarańcze, cytryny, limonki, mandarynki czy grejpfruty, a także soki z ich udziałem. Pobudzają one wydzielanie żołądkowe, co może nasilać cofanie się zawartości żołądka;
• pomidory i ich przetwory, np. ketchup, koncentrat, przecier oraz sok pomidorowy;
• surowa cebula i czosnek – nasilają dolegliwości żołądkowe;
• czekolada – może wywoływać zgagę;
• mięta – wbrew powszechnym stereotypom nie jest wskazana przy problemach żołądkowych. Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego oraz powoduje relaksację dolnego zwieracza;
• ostre przyprawy, m.in.: chilli, ostra papryka, czosnek suszony, pieprz;
• mocne kawy i herbaty – zawarta w nich kofeina zaostrza objawy zgagi. Napoje te mogą podrażniać przewód pokarmowy i stymulować wydzielanie HCl (kwasu solnego);
• gazowane napoje – poprzez zwiększanie ciśnienia wewnątrz żołądka nasilają dolegliwości;
• alkohol – zwłaszcza czerwone wino i trunki w dużych ilościach są przyczynami zgagi.
• tłuste, smażone potrawy – obciążają układ pokarmowy. W związku z tym, że duże ilości tłuszczu nie są zalecane, należy też ograniczyć pełnotłusty nabiał, sery żółte, topione i pleśniowe, tłuste mięso (wieprzowinę, baraninę, kaczkę, gęś) oraz przetwory mięsne (kiełbasy, wędliny, pasztety).

Takie pokarmy wywołują relaksację dolnego zwieracza przełyku, co będzie pobudzało cofanie się kwaśnej treści z żołądka. Lista tego, czego nie można jeść przy refluksie, jest długa, ale warto pamiętać, że reakcje zależą m.in. od stopnia zaostrzenia choroby i u każdego mogą być inne.

Co jeść przed snem przy refluksie gardłowo-krtaniowym?

Nieprawidłowe nawyki żywieniowe przed snem będą predysponowały do wystąpienia nocnej zgagi. Ważne, aby ostatni posiłek zjeść około 3 godziny przed położeniem się do łóżka. Pozycja leżąca po posiłku może prowokować objawy refluksu. Korzystne jest spanie na lewym boku, a aby zmniejszyć możliwość zarzucania treści pokarmowej do przełyku, wezgłowie łóżka powinno być uniesione.

To, co jeść przy refluksie gardłowo-krtaniowym przed snem to po prostu produkty, które są zalecane na diecie refluksowej. Należy unikać ciężkostrawnych, tłustych, smażonych potraw, picia kawy, herbaty czy wina przed snem. Warto jeść lekkie kolacje, aby nie obciążać żołądka i ograniczyć wydzielanie kwasu solnego.

Dlaczego dieta przy refluksie gardłowo-krtaniowym jest tak ważna?

Nieodpowiednia dieta przyczynia się do nasilania nieprzyjemnych symptomów, dlatego przestrzeganie zasad dotyczących stylu życia i sposobu odżywiania ma realny wpływ na samopoczucie i reakcje organizmu.

Badania potwierdzają, że osoby, które wprowadzają modyfikacje do swojego codziennego jadłospisu i ograniczają drażniące produkty, zauważają znaczną poprawę samopoczucia i rzadziej miewają nieprzyjemne dolegliwości niż ci, którzy nie stosują zalecanej diety i nie przestrzegają zaleceń żywieniowych. Niektóre badania sugerują nawet, że odpowiednio skomponowana dieta może być niemal tak skuteczna jak leczenie z uwzględnieniem inhibitorów pompy protonowej².

Stosując dietę, która nie będzie pobudzała żołądka do wydzielania kwasu solnego oraz nie powodowała relaksacji mięśnia zwieracza, można ustrzec się przed nieprzyjemnymi objawami. Aby uniknąć niedoborów pokarmowych związanych z eliminacją wielu produktów, warto rozważyć catering dietetyczny dopasowany do indywidualnych potrzeb.

Bibliografia:

1. Lechien J. R., Bobin F., Mouawad F., Development of scores assessing the refluxogenic potential of diet of patients with laryngopharyngeal reflux, „European Archives of Oto-Rhino-Laryngology”. 2019 December 276 (12).
2. Yang J., Dehom S., Sanders S., Treating laryngopharyngeal reflux: Evaluation of an anti-reflux program with comparison to medications, „American Journal of Otolaryngology”, 2018 39.