Co to jest dieta ubogoresztkowa? Kiedy zaleca się jej stosowanie i jakie są jej główne zasady? Dowiedz się, czy ten model żywienia przynosi oczekiwane efekty i sprawdź, jak wygląda przykładowa dieta ubogoresztkowa, jakie są przepisy diety ubogoresztkowej przed kolonoskopią. Wszystko to znajdziesz w poniższym artykule.
Na czym polega dieta ubogoresztkowa?
Dieta ubogoresztkowa to sposób odżywiania o cechach diety lekkostrawnej, który opiera się przede wszystkim na ograniczeniu spożycia produktów bogatych w błonnik pokarmowy, a zwłaszcza w nierozpuszczalną frakcję. Jest to dość fachowa definicja i osobom niezwiązanym zawodowo ze światem dietetyki może nie mówić zbyt wiele, dlatego już spieszymy z wyjaśnieniami.
Wiele osób ma mylne wyobrażenia o diecie ubogoresztkowej. Zupy i pokarmy płynne to niejedyne dania w tym modelu żywienia. Aby dobrze zrozumieć definicję diety ubogoresztkowej i cel jej stosowania, zacznijmy od podstaw.
Dieta ubogoresztkowa a błonnik pokarmowy
W kontekście diety ubogoresztkowej ważne jest rozróżnienie między błonnikiem rozpuszczalnym a nierozpuszczalnym.
Błonnik rozpuszczalny:
- rozpuszcza się w wodzie i tworzy stosunkowo gęste, żelowe struktury;
- przyczynia się do regulacji stężenia glukozy we krwi oraz obniżenia poziomu cholesterolu;
- znajduje się np. w: płatkach owsianych, kaszy jęczmiennej, niektórych owocach (np. jabłkach, gruszkach, cytrusach), nasionach roślin strączkowych, siemieniu lnianym.
W kontekście diety ubogoresztkowej produkty dostarczające rozpuszczalny błonnik pokarmowy mogą wchodzić w skład jadłospisu w umiarkowanych ilościach, z uwagi na to, że ta frakcja błonnika oddziałuje łagodniej na jelita i nie powoduje nadmiernych wzdęć czy dyskomfortu. Przepisy na obiady diety ubogoresztkowej nie będą zatem zawierać np. dużych ilości nasion roślin strączkowych czy tłustych mięs, ponieważ nie wszystkie produkty, które dostarczają więcej błonnika rozpuszczalnego niż nierozpuszczalnego (np. nasiona roślin strączkowych), będą zalecane w diecie ubogoresztkowej. Jednak o tym za chwilę.
Błonnik nierozpuszczalny:
- nie rozpuszcza się w wodzie,
- wpływa na pracę jelit (przyspiesza perystaltykę) i zwiększa objętość stolca,
- znajduje się w: pełnoziarnistych produktach zbożowych, większości warzyw (ich skórkach, pestkach, włóknach) oraz niektórych owocach.
Błonnik nierozpuszczalny to składnik, którego podaż w diecie ubogoresztkowej – obiedzie, kolacji i śniadaniu – powinna być ściśle kontrolowana. Jego spożycie jest zazwyczaj ograniczone, ponieważ może prowadzić do podrażnienia jelit i nasilania objawów związanych z niektórymi stanami zdrowotnymi.
W diecie ubogoresztkowej zaleca się, aby spożycie błonnika wynosiło od 10 do 20 gramów dziennie. Istotne jest jednak to, aby ilość błonnika w diecie dostosować indywidualnie do potrzeb i tolerancji pacjenta. Pomimo że w zaleceniach diety ubogoresztkowej rekomenduje się ograniczenie spożycia błonnika, to warto podkreślić, że jest to składnik pokarmowy, który jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. Współpraca z dietetykiem może być kluczem do wprowadzenia racjonalnego wariantu diety.
Już wiesz, czym jest błonnik w diecie, więc teraz czas przyjrzeć się drugiej części definicji diety ubogoresztkowej. Jak zostało wspomniane, osoby będące na diecie ubogoresztkowej powinny ograniczyć spożycie produktów trudnych do strawienia. Czym więc charakteryzuje się dieta lekkostrawna?
Dieta lekkostrawna a dieta ubogoresztkowa
Dieta lekkostrawna ma na celu minimalizację obciążenia przewodu pokarmowego, jednocześnie dostarczając organizmowi niezbędne składniki odżywcze. Jedną z najważniejszych cech, która łączy dietę lekkostrawną z dietą ubogoresztkową, jest ograniczenie podaży błonnika pokarmowego, ponieważ utrudnia on proces trawienia.
W diecie lekkostrawnej i ubogoresztkowej zaleca się również ograniczenie spożycia produktów tłustych i wzdymających, częste spożywanie posiłków w małych porcjach oraz unikanie smażenia i pieczenia z dodatkiem tłuszczu. Rekomendowane metody obróbki termicznej to: gotowanie, duszenie bez wcześniejszego obsmażania i pieczenie w rękawie lub folii.
Jeśli nie czujesz się na siłach, by samodzielnie opracować jadłospis zgodny ze wszystkimi wymogami diety, i chcesz mieć pewność, że posiłki będą spełniały wszystkie zalecenia jadłospisu ubogresztkowego, zdecyduj się na catering dietetyczny. Nad jego składem czuwają wykwalifikowani dietetycy, którzy mają bogate doświadczenie w komponowaniu planów żywieniowych dla osób o różnych potrzebach.
Sprawdź także: Dieta ketogeniczna – na czym polega?
Dla kogo jest dieta ubogoresztkowa?
Dieta niskoresztkowa to dieta specjalistyczna i nie jest przeznaczona do stosowania na stałe, lecz jedynie w określonych stanach i w konkretnych sytuacjach klinicznych. Przestrzeganie zasad diety ubogoresztkowej zaleca się pacjentom:
- z chorobami zapalnymi jelit w stanach zaostrzenia,
- przed zabiegami diagnostycznymi i chirurgicznymi,
- z zaburzeniami trawienia i pracy układu pokarmowego w trakcie diagnozowania przyczyny problemów,
- po ostrej niewydolności jelit w okresie rekonwalescencji,
- po operacjach przewodu pokarmowego.
Po okresowym stosowaniu diety ubogoresztkowej pacjentom zaleca się stopniowe wprowadzanie błonnika pokarmowego do diety i obserwowanie reakcji układu pokarmowego.
Co jeść na diecie ubogoresztkowej – dieta ubogoresztkowa produkty zalecane i niezalecane
Produkty zbożowe
- Zalecane: jasne i czerstwe pieczywo pszenne, drobne kasze (manna, kukurydziana, kuskus), ryż biały i płatki ryżowe, drobne pszenne makarony, biała mąka pszenna.
- Niezalecane: świeże pieczywo, produkty piekarnicze z pełnoziarnistej mąki, pieczywo typu graham, produkty z dodatkiem nasion, wyroby cukiernicze, grube kasze (gryczana, pęczak), grube makarony, otręby.
Mięso, ryby i jaja
- Zalecane: indyk i kurczak, chuda cielęcina, białe ryby (dorsz, mintaj, sandacz), jaja gotowane na miękko.
- Niezalecane: tłuste gatunki mięs (wołowina, wieprzowina, baranina, podroby), tłuste ryby (karp, łosoś, makrela, sardynki), wyroby mięsne (tłuste wędliny, kiełbasy, parówki), jaja gotowane na twardo i smażone. To, czy mięso jest zdrowe i zalecane na diecie ubogoresztkowej można ocenić po zawartości tłuszczu – im mniej, tym lepiej.
Nabiał
- Zalecane: chudy twaróg, jogurt naturalny, skyr, odtłuszczony jogurt grecki, kefir i maślanka (w zależności od indywidualnej tolerancji).
- Niezalecane: tłusty twaróg, sery żółte, śmietana, tradycyjny jogurt grecki.
Tłuszcze
- Zalecane: olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej lniany (stosowany tylko na zimno) – w małych porcjach, wszystkie dodawane najlepiej po przygotowaniu posiłku (np. 1 łyżeczka oliwy do polania gotowanych ziemniaków), miękkie margaryny z dodatkiem steroli roślinnych.
- Niezalecane: smalec, słonina, margaryny twarde.
Warzywa
- Zalecane: gotowane warzywa korzeniowe (marchew, pietruszka, seler), pokrojone pomidory bez skórki, gotowane ziemniaki, dynia, gotowana lub pieczona cukinia bez skórki.
- Niezalecane: świeże warzywa, warzywa wzdymające (cebula, czosnek, kalafior, brokuły, kapusta, nasiona roślin strączkowych, fasolka szparagowa), świeży ogórek, warzywa marynowane i konserwowe.
Owoce
- Zalecane: dojrzałe bez pestek, przetarte, pieczone, gotowane (banany, morele, brzoskwinie, jabłka bez skórki), musy z owoców jagodowych.
- Niezalecane: gruszki, czereśnie, owoce suszone, owoce niedojrzałe, ze skórką i pestkami, surowe.
Napoje
- Zalecane: woda niegazowana, rozcieńczone soki owocowe, słaba herbata, napary owocowe i ziołowe.
- Niezalecane: mocna kawa, mocna herbata, napoje gazowane, napoje alkoholowe.
Techniki kulinarne
- Zalecane: gotowanie, duszenie bez obsmażania, pieczenie bez dodatku tłuszczu, gotowanie na parze.
- Niezalecane: smażenie, pieczenie tradycyjne, grillowanie.
Czy dieta ubogoresztkowa jest skuteczna?
Skuteczność działania diety ubogoresztkowej ocenia się w kontekście osiągania konkretnych celów.
Ograniczenie spożycia błonnika może pomóc w zmniejszeniu podrażnienia układu pokarmowego, a tym samym w zmniejszeniu bólu, wzdęć i częstości wypróżnień. Stosowanie diety ubogoresztkowej może przyczynić się do przyspieszenia redukcji stanów zapalnych i gojenia się ran. Oprócz tego dieta ubogoresztkowa przyczynia się do opróżnienia jelit, co ma kluczowe znaczenie dla pacjentów przed niektórymi badaniami diagnostycznymi czy zabiegami operacyjnymi.
Dieta ubogoresztkowa – jadłospis
Przedstawiamy przykładowe przepisy jadłospisu diety ubogoresztkowej.
Śniadanie: Bułka na słodko z brzoskwiniowym musem
Składniki:
- 1 bułka pszenna (60 g)
- 80 g chudego twarogu
- 20 g jogurtu naturalnego
- 140 g dojrzałej brzoskwini
- 5 g oleju rzepakowego
Sposób wykonania: Bułkę przekrój i opiecz na patelni na odrobinie oleju. Brzoskwinię umyj, obierz i zmiksuj na mus. Twarożek wymieszaj z jogurtem i nałóż na bułkę. Polej musem.
II Śniadanie: Zielony milkshake
Składniki:
- 200 ml mleka 1,5%
- 30 g chudego twarogu
- 80 g jabłka
- 20 g szpinak
- 5 g oleju lnianego
Sposób wykonania: Jabłko obierz ze skórki. Zmiksuj wszystkie składniki na gładki koktajl.
Obiad: Dorsz z sosem jogurtowym
Składniki:
- 150 g filetu z dorsza
- 250 g ziemniaków
- 150 g pomidor
- 60 g jogurtu naturalnego
- 5 g oliwy z oliwek
- 5 g koperku
Sposób wykonania: Dorsza zawiń w pergamin i upiecz w piekarniku, ziemniaki ugotuj, pomidora obierz ze skórki i pokrój, jogurt wymieszaj z oliwą i drobno posiekanym koperkiem. Przygotowane składniki przełóż na talerz, rybę polej sosem.
Przekąska: 100 g dojrzałego banana z 150 g jogurtu naturalnego skyr
Kolacja: Kanapki z chudą wędliną i jajkiem na miękko
Składniki:
- 1 bułka pszenna (60 g)
- 5 g miękkiej margaryny
- 50 g chudej wędliny drobiowej
- 10 g sałaty
- 1 jajko
Sposób wykonania: Bułkę przekrój na pół, posmaruj margaryną i połóż szynkę i sałatę. Jajko ugotuj na miękko i podaj z kanapkami.
Sprawdź także: Przepis na pieczeń z indyka z sosem koperkowym
