Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła, najczęściej diagnozowana choroba stawów. Szacuje się, że z jej powodu cierpi 0,3–1,5% populacji. Wiadomo, iż odpowiednio zbilansowana dieta na chore stawy może zmniejszać dolegliwości i wspomóc organizm w walce z chorobą. Jaka dieta na reumatoidalne zapalenie stawów sprawdzi się zatem najlepiej? Co jeść, a czego unikać w jadłospisie na chore stawy? Tego dowiesz się z niniejszego artykułu.
Spis treści:
- Jaką dietę stosować przy reumatoidalnym zapaleniu stawów?
- Produkty wskazane przy RZS
- Czego nie wolno spożywać w diecie przy RZS?
- Przykładowy jadłospis dla diety przy RZS
- Dieta przy reumatoidalnym zapaleniu stawów – przepisy
Jaką dietę stosować przy reumatoidalnym zapaleniu stawów?
Niestety nie istnieje dieta lecząca reumatoidalne zapalenie stawów, ponieważ choroby nie da się wyleczyć, jednak z pomocą odpowiedniego planu żywieniowego można łagodzić dolegliwości i dążyć do ograniczenia stanu zapalnego. Trzeba podkreślić jednak, że dieta nie zastąpi tradycyjnego, farmakologicznego leczenia, ale może jednak wspomóc organizm, zredukować stres oksydacyjny, stany zapalne, zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych i układu krążenia, a także zmniejszyć ryzyko wystąpienia otyłości i osteoporozy.
Żywność o właściwościach przeciwzapalnych odgrywa zatem ważną rolę w zapobieganiu chorobie i leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów. Zalecaną dietą w RZS jest przeciwzapalna dieta śródziemnomorska bogata w kwasy tłuszczowe omega-3, ale równie dobrze sprawdzają się prawidłowo zbilansowane diety wegetariańskie – nie tylko ze względu na immunomodulujące właściwości jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, ale także z uwagi na przeciwutleniacze, witaminy i polifenole obecne w różnorodnych warzywach i owocach.
Należy pamiętać, iż dieta przy zapaleniu stawów zawsze powinna być dopasowana indywidualnie do chorego, ponieważ w przypadku ograniczenia spożycia wszelkiej żywności pochodzenia zwierzęcego mogą wystąpić niedobory składników odżywczych. W przypadku chorych na RZS stosujących dietę wegańską szczególną uwagę należy zwrócić na bilans kluczowych składników odżywczych (np. białka, witaminy D, witaminy B12, wapnia, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3), aby uniknąć upośledzenia funkcji fizjologicznych. W przejściu na dietę śródziemnomorską lub roślinną pomocna może okazać się wizyta u dietetyka lub odpowiednio dobrana dieta pudełkowa.
Warto zadbać także o systematyczną aktywność fizyczną, choć w przypadku chorób stawów bywa to trudne, to jest ona kluczowa dla zachowania zdrowia. Należy pamiętać, że regularne ćwiczenia pomagają utrzymać ruchomość stawów, spowalniają utratę masy mięśniowej, poprawiają nastrój oraz ułatwią zasypianie. Dodatkowo z dietetycznego punktu widzenia zmniejszają ryzyko wystąpienia insulinooporności, chorób serca i poprawiają wydolność płuc.
Produkty wskazane przy RZS
Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, co jeść przy RZS. Zależy to bowiem od potrzeb chorego i stanu zaawansowania choroby. Najczęściej zaleca się dietę śródziemnomorską, zgodnie z którą zalecane są:
- oliwa z oliwek – to doskonałe źródło witamin: A, B, C, E, D i K, potasu, magnezu oraz fosforu;
- świeże i gotowane warzywa, w tym rośliny strączkowe (bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, kwas oleinowy i linolowy wykazujące działanie przeciwzapalne);
- suszone i świeże owoce – przeciwzapalne działanie mają zwłaszcza owoce jagodowe oraz cytrusowe, ale korzystne są również właściwości jabłek czy bananów.
- pestki, nasiona, orzechy – właściwości tych produktów sprzyjają wygaszaniu odczynu zapalnego w organizmie;
- nierafinowane produkty zbożowe;
- ryby i owoce morza – to źródła bardzo cennych kwasów omega-3 i omega-6;
- mleko i produkty mleczne w umiarkowanych ilościach;
- drób w małych ilościach.
Sprawdź także: Antyoksydanty w żywności – czym są przeciwutleniacze?
Banany a RZS
Banany, tak jak i inne owoce, mogą być częścią diety śródziemnomorskiej, diety przeciwzapalnej czy roślinnej stosowanej przy chorobie RZS. Owoce te są bogate w magnez i potas – dwa minerały, które mogą pomóc w utrzymaniu gęstości mineralnej kości. Magnez może również złagodzić objawy zapalenia stawów. Warto jednak czerpać korzyści z różnorodnej diety, a opartej na dużej ilości sezonowych warzyw i owoców, a nie skupiać się na spożyciu jednego konkretnego produktu.
Czego nie wolno spożywać w diecie przy RZS?
Czego nie jeść przy RZS? W badaniach wykazano, iż zwiększona ilość produktów pochodzenia zwierzęcego w diecie i zmniejszona zawartość błonnika pokarmowego mogą zwiększać ryzyko rozwoju RZS. Zasadne wydaje się zatem ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie produktów pochodzenia zwierzęcego. Poza tym warto ograniczać produkty z dużą ilością cukru, soli i konserwantów, które ogólnie nie są zalecane również u osób zdrowych.
Oto, czego unikać na diecie w RZS:
- cukier, miód
- dania typu fast food, przekąski, np. chipsy, chrupki, nachosy, paluszki itp.,
- ostre przyprawy,
- tłuste mięsa i wszelkie wyroby mięsne typu: pasztety, parówki, wędliny, konserwy,
- słodkie napoje, owocowe soki,
- wszelkie produkty zawierające konserwanty, sztucznych barwniki i aromaty,
- alkohol, papierosy.
Przykładowy jadłospis dla diety przy RZS
Jadłospis diety na RZS powinien być dopasowany indywidualnie – musi pokrywać zapotrzebowanie organizmu na energię i niezbędne składniki odżywcze. Warto też zwrócić uwagę na techniki przygotowywania dań i metody obróbki termicznej. Najlepiej unikać smażenia w głębokim tłuszczu i zamiast niego wykorzystywać lekkie i zdrowe grillowanie czy gotowanie na parze. Poniżej przedstawiamy przykładowy jadłospis dla diety w RZS.
Śniadanie: Pieczywo żytnie na zakwasie, pasta z białej fasoli, sałata lodowa, ogórek kiszony, czarna herbata
II śniadanie: Kawa inka i jabłko
Obiad: Zupa krem z pora i ziemniaków, olej lniany, sałata lodowa z ziarnami i wędzonym łososiem
Kolacja: Grillowane warzywa: papryka, cukinia i pierś z kurczaka w ziołach, zielona herbata
Sprawdź także: Przepis na makaron ryżowy z indykiem i marchewką
Dieta przy reumatoidalnym zapaleniu stawów – przepisy
Przepisy przy diecie RZS mogą opierać się na kuchni wegańskiej, która bazuje na większości odżywczych produktów o bardzo cennych właściwościach przeciwzapalnych. Przepisy diety w RZS warto modyfikować zgodnie z osobistymi preferencjami, by przestrzeganie jadłospisu nie było przykrym obowiązkiem, a przyjemnością. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z komponowaniem dań warto skonsultować się z dietetykiem.
Curry z soczewicą, batatem i bakłażanem
Składniki:
- pół bakłażana
- pół batata
- ćwiartka cebuli
- 1 marchew
- 2 łyżki mleka kokosowego skondensowanego
- 1 szklanka pomidorów z puszki
- 2 łyżki soczewicy czerwonej
- 1 ząbek czosnku`
- 10 g imbiru
- pół łyżeczki kminu rzymskiego mielonego
- 1 łyżka natki pietruszki
- 1 łyżeczka oliwy z oliwek
- 1 szczypta suszonej papryczki chili
- 1 łyżeczka sosu sojowego ciemnego
Sposób wykonania:
Cebulę, imbir i czosnek obierz i drobno posiekaj. Warzywa pokrój w kostkę. Na patelni rozgrzej oliwę i podsmaż na niej cebulę z czosnkiem i imbirem. Dodaj pokrojone warzywa i podsmaż całość przez chwilę, a następnie dodaj pomidory z puszki i zagotuj. Dodaj soczewicę, przyprawy i mleko kokosowe. Danie gotuj na małym ogniu, aż soczewica i warzywa zmiękną. Przed podaniem posiłek posyp obficie posiekaną natką pietruszki.
Czekoladowy budyń jaglany z borówkami
Składniki:
- 100 g borówek amerykańskich
- 1 łyżeczka kakao
- 4 łyżki kaszy jaglanej
- 1 szklanka napoju migdałowego
Sposób wykonania:
Kaszę opłucz i przelej wrzątkiem, by straciła charakterystyczną gorycz. Następnie ugotuj ją na mleku, na małym ogniu, aż będzie miękka (w razie potrzeby podlej wodą). Ugotowaną kaszę wymieszaj z kakao i zmiksuj na gładki budyń. Borówki umyj i zblenduj na mus. Budyń przelej do miseczki i polej musem borówkowym.
Pasta z pieczonych buraków i fasoli
Składniki:
- 1 burak
- 1 łyżeczka chrzanu tartego ze słoika
- 4 łyżki białej ugotowanej fasoli
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- 1 łyżeczka soku z cytryny
- 1 szczypta pieprzu czarnego
- 1 szczypta soli
Sposób wykonania:
Fasolę ugotuj według przepisu na opakowaniu. Buraka umyj, osusz, zawiń w folię spożywczą i piecz w piekarniku nagrzanym do 180 stopni przez 60–90 minut, aż będzie miękki. Ostudzonego buraka obierz i pokrój w mniejsze kawałki. Ugotowaną fasolę, buraka, sok z cytryny, oliwę i chrzan przełóż do wysokiego naczynia. Zmiksuj całość do uzyskania gładkiej pasty. Dopraw solą i pieprzem, wymieszaj. Podawaj z pieczywem pełnoziarnistym.
Bibliografia:
- Majdan M., Early rheumatoid arthritis – questions and answers, „Lekarz POZ”, 2019, 5 (1).
- Nikiphorou E., Philippou E., Nutrition and its role in prevention and management of rheumatoid arthritis, „Autoimmunity Reviews”, 2023, 22 (7).
- Gunes-Bayir A. i wsp., The Integral Role of Diets Including Natural Products to Manage Rheumatoid Arthritis: A Narrative Review, „Current Issues in Molecular Biology”, 2023, 28; 45 (7).
