Dieta wysokobiałkowa u chorych jest stosowana w celu wspomagania procesu budowy mięśni i regeneracji organizmu. Jakie są efekty diety wysokobiałkowej? Pacjenci spożywający więcej protein szybciej odzyskują siły, a procesy regeneracyjne organizmu i odbudowa uszkodzonych tkanek np. po operacji, przebiegają sprawniej. Sprawdź, jak może wyglądać zrównoważony jadłospis diety bogatej w białko.
Spis treści:
- Podstawy diety wysokobiałkowej dla chorych
- Dieta wysokobiałkowa – dla kogo jest polecana?
- Przepisy na białkowe śniadania
- Obiady bogate w białko
- Kolacje wspomagające regenerację
- Przekąski białkowe dla chorych
- Rola białka w diecie osób chorych
Podstawy diety wysokobiałkowej dla chorych
Białko to podstawowy składnik odżywczy, który w diecie wysokobiałkowej należy dostarczać w większych ilościach. Produkty białkowe są źródłem wielu niezbędnych aminokwasów i biorą udział w przemianach metabolicznych. Białko spełnia również wiele innych funkcji zapewniających prawidłową pracę i regenerację organizmu.
Dieta wysokobiałkowa – dla kogo jest polecana?
Zwiększenie podaży białek zaleca się u osób chorych, w okresie rekonwalescencji po zabiegach oraz u pacjentów w stanach okołooperacyjnych (aby prawidłowo przebiegał proces gojenia ran). Specyficzną odmianą tego modelu żywienia jest dieta wysokobiałkowa dla chorych na raka. Terapia przeciwnowotworowa i chemioterapia powodują duże szkody w organizmie i w tym okresie bardzo ważne jest dbanie o wysoką podaż białka, które będzie rekompensować straty powstałe podczas choroby i wspierać mechanizmy regeneracyjne.
W jakich chorobach dieta wysokobiałkowa jest stosowana? Najczęściej wskazaniem są:
- choroby nowotworowe oraz okres radio- i chemioterapii,
- okres rekonwalescencji po operacjach i zabiegach chirurgicznych,
- oparzenia ciała,
- urazy, skręcenia stawów i złamania kości,
- anoreksja.
Dieta w przebiegu leczenia chorób powinna być nie tylko bogatobiałkowa, ale również lekkostrawna. Przepisy diety lekkostrawnej wysokobiałkowej bazują na produktach dostarczających dużą ilość białka i niewiele błonnika, co ma służyć odciążeniu przewodu pokarmowego. Układ trawienny jest szczególnie wrażliwy na rodzaj spożywanej żywności. Po operacji odcinków przewodu pokarmowego dodatkowa ilość błonnika, który na dłużej pozostaje w świetle jelit, może spowodować szereg komplikacji. Z kolei choroby nowotworowe mogą powodować dolegliwości trawienne w postaci nudności, wymiotów, bólu brzucha oraz biegunek, dlatego w ich przypadku również ważne jest stosowanie lekkostrawnej diety wysokobiałkowej.
Lekkostrawna dieta bogatobiałkowa powinna uwzględniać produkty zawierające pełnowartościowe białko bogate w aminokwasy egzogenne, których organizm sam nie może wyprodukować. Białko w diecie chorych można dostarczyć, wykorzystując w posiłkach:
- chude mięso, takie jak: kurczak, indyk, cielęcina, polędwica wołowa i wieprzowa, schab wieprzowy,
- ryby morskie, takie jak: łosoś, dorsz, halibut, tuńczyk, śledź,
- owoce morza,
- jaja kurze,
- mleko i przetwory mleczne.
Ważne jest, aby każdy posiłek diety łatwostrawnej bogatobiałkowej nie tylko opierał się na produktach z wysoką zawartością pełnowartościowego białka, ale i niskobłonnikowych. Potrawy najlepiej przygotowywać, stosując specjalne techniki obróbki termicznej, takie jak: gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez wcześniejszego obsmażania oraz pieczenie w folii lub w pergaminie. Jeżeli komponowanie posiłków białkowych i przyrządzanie ich są dla Ciebie wyzwaniem, dobrym rozwiązaniem może okazać się dieta pudełkowa przygotowana przez profesjonalnych kucharzy przy współpracy z dietetykiem.
Sprawdź także: Dieta białkowo-tłuszczowa – zasady, możliwe efekty i jadłospis
Przepisy na białkowe śniadania
Pełnowartościowe białko można dostarczyć w śniadaniach w postaci: mleka, jogurtów wysokobiałkowych, jaj oraz chudych wędlin drobiowych. Źródłem węglowodanów mogą być: produkty zbożowe z pszenicy (chleb pszenny, bułki pszenne), płatki owsiane błyskawiczne, płatki jaglane oraz płatki ryżowe. Poniżej podajemy kilka przepisów diety lekkostrawnej bogatobiałkowej.
Kanapki z twarożkiem i pomidorem
Składniki:
- 2 kromki chleba pszennego
- 60 g chudego sera twarogowego
- 1 łyżka jogurtu naturalnego
- 1 pomidor
- 1 łyżeczka oleju lnianego
Sposób wykonania:
Twaróg wymieszaj z jogurtem. Pomidora sparz wrzątkiem, obierz ze skórki i pokrój w kostkę. Kromki chleba posmaruj pastą twarogową, a na wierzch połóż plastry pomidora. Skrop kanapki olejem lnianym.
Ryżanka na mleku z jabłkiem i mielonymi migdałami
Składniki:
- 3 łyżki płatków ryżowych
- 1 szklanka mleka 2% tłuszczu
- pół jabłka bez skórki
- 4 migdały
Sposób wykonania:
Ugotuj płatki na mleku, co chwilę mieszając, aż będą miękkie. Jabłko obierz ze skórki i zetrzyj na tarce na grubych oczkach. Migdały zmiel w młynku. Na ugotowany ryż połóż starte jabłko i posyp całość zmielonymi migdałami.
Sprawdź także: Białko w diecie – budulec nie tylko dla mięśni
Obiady bogate w białko
Pieczona pierś z kurczaka w ziołach z ziemniakami i brokułem
Składniki:
- pół piersi z kurczaka
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- pół łyżeczki ziół prowansalskich
- 4 ziemniaki
- 100 g brokułów
Sposób wykonania:
Kurczaka dokładnie umyj, posyp ziołami i upiecz w folii (25 minut w 180°C). Ziemniaki obierz ze skórki i gotuj w lekko osolonej wodzie (ok. 20 minut). Brokuły umyj, pokrój w mniejsze kawałki i ugotuj we wrzącej wodzie (ok. 15 minut). Upieczoną pierś polej oliwą.
Dorsz w pieprzu cytrynowym ze szpinakiem i pomidorami z kaszą jaglaną
Składniki:
- filet z dorsza bez ości
- 2 garści szpinaku
- 1 pomidor
- 1/3 łyżeczki pieprzu cytrynowego
- szczypta soli
- pół woreczka kaszy jaglanej
Sposób wykonania:
Filet z dorsza umyj, osusz i wyłóż na folię do pieczenia. Rybę posyp solą i pieprzem, dodaj szpinak oraz pomidora obranego ze skórki. Zawiń folię i piecz przez ok. 25 minut w 180 stopniach. Kaszę przygotuj według instrukcji na opakowaniu.
Kolacje wspomagające regenerację
W procesie rekonwalescencji bardzo ważne jest dostarczanie organizmowi wszystkich niezbędnych witamin i składników mineralnych, które wspomagają powrót do zdrowia. Przedstawiamy pomysły na pełnowartościowe kolacje w diecie wysokobiałkowej.
Sałatka makaronowa z gotowaną piersią z kurczaka i pomidorkami
Składniki:
- 50 g makaronu pszennego typu penne lub świderki
- pół piersi z kurczaka
- 1 garść pomidorków koktajlowych bez skórki
- 1 garść roszponki
- 2 łyżeczki oliwy z oliwek
- pół łyżeczki papryki słodkiej
- pół łyżeczki czosnku granulowanego
Sposób wykonania:
Pierś z kurczaka umyj, a następnie wrzuć do garnka z wodą i ugotuj (ok. 1 godzinę). Makaron ugotuj według instrukcji na opakowaniu. Gotowego kurczaka wyciągnij z wody, rozdrobnij widelcem na mniejsze kawałki, polej 1 łyżeczką oliwy z oliwek i posyp ziołami, a następnie wymieszaj. Pomidorki koktajlowe obierz ze skórki (wpłynie to na strawność posiłku). W misce wymieszaj wszystkie składniki i skrop sałatkę pozostałą oliwą.
Kanapki z jajkiem i blanszowanym szpinakiem
Składniki:
- 2 kromki chleba pszennego
- 2 jajka kurze
- 3 garście szpinaku
- 1 pomidor bez skórki
- 1 łyżka oliwy z oliwek
Sposób wykonania:
Jajka zalej wodą i ugotuj na twardo (ok. 8 minut). Ugotowane jajka pokrój w plastry. W małym garnku do wrzącej wody włóż sitko z liśćmi szpinaku na ok. 30 sekund, a następnie zalej zimną wodą. Pomidora obierz ze skórki i pokrój w plastry. Na kromki chleba wyłóż szpinak, pomidora i jajko. Całość skrop oliwą z oliwek.
Przekąski białkowe dla chorych
Dieta wysokobiałkowa to nie tylko śniadania, obiady i kolacje. Aby ją urozmaicić, możesz śmiało wplatać w swoje menu również zdrowe przekąski i desery bazujące na naturalnych produktach proteinowych.
Oto ciekawe pomysły na przekąski wysokobiałkowe:
- baton twarogowy – przepis możesz modyfikować, np. podmieniając kokos na sezam lub zmielone orzechy i dodając aromaty;
- domowe lody na bazie owoców i wysokobiałkowego skyra;
- pudding z tapioki na mleku krowim z musem z truskawek i migdałami;
- smoothie jagodowo-bananowe na skyrze – koktajle możesz przygotowywać z różnych ulubionych owoców, najlepiej o niskim indeksie glikemicznym;
- budyń waniliowy na mleku ze skyrem wymieszanym z kakao i kruszonymi orzechami laskowymi.
Rola białka w diecie osób chorych
Zwiększony udział białka w diecie chorych jest konieczny ze względu na konieczność dostarczenia organizmowi niezbędnych aminokwasów, które mają za zadanie syntetyzować białka organizmu. Enzymy, hormony i komórki odpornościowe są niezwykle istotne w procesie rekonwalescencji. Dodatkowa podaż białka u chorych na raka zapobiega tzw. katabolizmowi, czyli zwiększonemu rozpadowi białek organizmu.
