Dla osób z nietolerancją salicylanów ważne jest stosowanie odpowiedniej diety i unikanie produktów, które mogą wywoływać objawy. Często na pewien okres wprowadza się specjalną dietę aspirynową. Jak wygląda ten model żywienia? Dowiedz się, w jakiej żywności są salicylany i poznaj przykładowe przepisy na obiady w diecie aspirynowej.
Spis treści:
- Dieta aspirynowa – dla kogo jest wskazana?
- Zasady diety aspirynowej
- Jak długo trwa dieta aspirynowa?
- Jakich produktów spożywczych unikać na diecie aspirynowej?
- Ogórki kiszone a salicylany
- Dieta aspirynowa – produkty niskosalicylowe
- Dieta aspirynowa – przepisy
Dieta aspirynowa – dla kogo jest wskazana?
Kwas salicylowy i jego pochodne (m.in. kwas acetylosalicylowy/aspiryna) są popularne w medycynie. Występują także naturalnie w wielu produktach spożywczych m.in.: warzywach, owocach, przyprawach czy orzechach.
Salicylany obecne w jedzeniu, mogą u niektórych osób wywoływać reakcje nietolerancji i wówczas zalecana jest tzw. dieta aspirynowa (dieta niskosalicylowa).
Nietolerancja salicylanów to reakcja nadwrażliwości pokarmowej i/lub oddechowej na substancje z grupy salicylanów oraz ich pochodne, która może powodować objawy kliniczne, tzw. triadę aspirynową:
- przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
- astmę oskrzelową,
- nietolerancję aspiryny oraz innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. kwas acetylosalicylowy, salicylamid, ibuprofen, diklofenak, naproksen, ketoprofen, benzydamina).
Zasady diety aspirynowej
Dieta aspirynowa zakłada wyeliminowanie produktów zawierających salicylany, a także niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Celem jest ograniczenie podaży salicylanów do takiego stopnia, by nie pojawiały się niepożądane objawy. Przed wprowadzeniem modyfikacji w odżywianiu zawsze należy skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem, aby upewnić się, że jadłospis diety bez salicylanów jest odpowiednio zbilansowany, a dania zawierają wszystkie niezbędne składniki odżywcze.
Jak długo trwa dieta aspirynowa?
To, na jak długo trzeba wprowadzić dietę eliminacyjną, warto skonsultować z lekarzem. Często dieta bez salicylanów wprowadzana jest czasowo, w początkowych fazach leczenia, ponieważ jest to niezbędne, aby móc poprawić stan zdrowia i zwalczyć objawy kliniczne.
Spersonalizowana dieta o niskiej zawartości salicylanów może mieć pozytywny wpływ na łagodzenie dolegliwości: objawów astmy, zapalenia nosa i zatok oraz pokrzywki. Niestety nie jest skuteczna u wszystkich pacjentów, u których zdiagnozowano nadwrażliwość na salicylany. Wciąż trwają badania nad zawartością salicylanów w żywności oraz mechanizmami wpływu salicylanów z jedzenia na rozwój objawów nadwrażliwości pokarmowej.
Sprawdź także: Leczenie dietą. Czy można uzdrowić organizm za pomocą diety?
Jakich produktów spożywczych unikać na diecie aspirynowej?
Salicylany (w tym kwas acetylosalicylowy) występują naturalnie w żywności, a ich ilość w roślinach może zależeć od różnych czynników, m.in. od części morfologicznej rośliny, gatunku czy sposobu uprawy. Pokarmy gotowane zazwyczaj mają mniej salicylanów w porównaniu do produktów świeżych lub suszonych.
Dieta osób z nadwrażliwością na salicylany powinna być uboga w:
- różnego rodzaju marynaty (korniszony, oliwki),
- produkty suszone (daktyle, morele, śliwki, rodzynki),
- niektóre owoce (czerwone i czarne porzeczki, maliny, arbuzy, borówki, żurawinę, winogrona, pomarańcze, ananasy, śliwki),
- niektóre warzywa: szpinak, paprykę, cukinię, pomidory, kalafiory, cykorię,
- syropy owocowe, soki owocowe i soki warzywne,
- niektóre napoje np. herbatę, miętę, colę, napoje alkoholowe,
- orzechy: orzeszki ziemne, migdały,
- produkty drożdżowe,
- dania oparte na sosach pomidorowych,
- produkty wysokoprzetworzone,
- niektóre przyprawy i większość ziół (np. ziele angielskie, anyż, pieprz czarny, kardamon, cayenne, sproszkowany seler, cynamon, goździki, kminek, koper, kozieradkę, kurkumę, curry, imbir, lukrecję, miętę, gorczycę, oregano, paprykę, rozmaryn, szałwię, estragon, tymianek).
Warto zwrócić uwagę, że istnieje wielu produktów przetworzonych, w których składzie są niezalecane na diecie aspirynowej przyprawy, zioła czy składniki. Warto dowiedzieć się, co jeść zamiast chipsów i zamiast kupować fast foody czy niezalecaną przetworzoną żywność wypróbować np. przepis na zapiekankę z cukinii.
Sprawdź też: Przepis na placuszki z batatów
Biorąc pod uwagę, że aspiryna jest lekiem przeciwbólowym i jednym z najczęściej stosowanych leków przeciwzapalnych, u osoby z nadwrażliwością na salicylany nie zaleca się stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Zamiast nich można przyjmować np. paracetamol.
Ogórki kiszone a salicylany
Ogórki kiszone oraz wszelkie kiszonki zawierają bardzo duże ilości salicylanów, dlatego nie powinny być częścią jadłospisu diety niskosalicylowej.
Dieta aspirynowa – produkty niskosalicylowe
Do produktów niskosalicylowych zaliczane są:
- produkty zbożowe np. pszenica, żyto, orkisz,
- mięso, ryby i owoce morza (poza wątróbką i krewetkami),
- mleko, jogurt naturalny i sery dojrzewające,
- napój sojowy i ryżowy,
- jaja,
- masło, masło klarowane, olej sojowy i słonecznikowy tłoczony na zimno,
- niektóre owoce: banany, gruszki bez skórki, granat, lima, mango, cytryna, rabarbar, marakuja, papaja, kaki,
- warzywa: kapusta zielona i biała, seler, sałata lodowa, brukiew, obrane ziemniaki odmiany białej, koperek, szalotka,
- nasiona roślin strączkowych: groszek, soczewica, fasola,
- ziarno maku, słonecznik, orzechy laskowe, orzechy nerkowca,
- napoje: woda mineralna niegazowana, słaba herbata z owoców dzikiej róży, bezkofeinowa kawa, domowy sok gruszkowy,
- kakao,
- cukier, syrop klonowy,
- przyprawy: sól, sos sojowy, szafran, ocet, świeża kolendra.
Jak widać, lista produktów, które cechują się niską zawartością salicylanów, wcale nie jest krótka. Mając uczulenie na salicylany, nie trzeba zastanawiać się, jak oszukać głód, i można przygotowywać pyszne dania, które przyczynią się do łagodzenia dolegliwości i poprawy stanu zdrowia. Jeśli jednak nie czujesz się na siłach, by samodzielnie podjąć to wyzwanie, pomocny może okazać się catering dietetyczny dopasowany do specyficznych potrzeb Twojego organizmu.
Dieta aspirynowa – przepisy
Kaloryczność jadłospisu diety aspirynowej należy dopasować indywidualnie. Poniżej przedstawiamy przykładowe przepisy bazujące na produktach niskosalicylowych.
Śniadanie: płatki żytnie na mleku z orzechami nerkowca, bananem i gruszką
Składniki:
- 5 łyżek płatków żytnich
- 1 szklanka mleka
- pół garści orzechów nerkowca
- 1 banan
- 1 gruszka bez skórki
Sposób wykonania:
Płatki zalej mlekiem i gotuj na średnim ogniu przez około 10 minut. Banana i gruszkę obierz ze skórki i pokrój w kostkę. Płatki przełóż do miseczki i dodaj pokrojone owoce oraz orzechy nerkowca.
Obiad: łosoś z ziemniakami i koperkiem
Składniki:
- 150 g łososia atlantyckiego
- 3 ziemniaki
- 1 łyżeczka oleju rzepakowego
- 2 łyżki soku z cytryny
- 1 łyżeczka suszonego koperku
- szczypta czarnego pieprzu
- 2 szczypty soli
Sposób wykonania:
Ziemniaki obierz ze skórki i ugotuj w osolonej wodzie. Rybę umyj, osusz, skrop sokiem z cytryny i olejem, posyp solą, pieprzem i zawiń w folię. Rybę piecz w piekarniku nagrzanym do 180°C przez 20 minut. Podawaj z ugotowanymi ziemniakami.
Bibliografia
- Kęszycka P.K., Lange E., Gajewska D., Effectiveness of Personalized Low Salicylate Diet in the Management of Salicylates Hypersensitive Patients: Interventional Study, „Nutrients”, 2021 13(3).
- Bartuzi M., Ukleja-Sokołowska N.E., Salicylate intolerance and modern diet. Alergologia Polska, „Polish Journal of Allergology”, 2022 9(1).
